Opinie: Noodkreet Zorgfederatie

Onderstaande brief - ‘Noodkreet’ genoemd - stuurde de Stichting Federatie Zorginstellingen gisteren naar de Curaçaose minister van Gezondheid, Milieu en Natuur (GMN), Dorothy Pietersz-Janga, aangaande ‘de crisissituatie in de zorgsector’. Het Antilliaans Dagblad publiceert de brief integraal.

Door Lionel Sint Jacobs
Het klinkt tegenstrijdig, maar de komst van het nieuwe ziekenhuis lijkt bij te dragen aan de realisatie van een rampscenario voor de Curaçaose gezondheidszorg. Nooit eerder zijn de zorgen bij de instellingen die zich verenigd hebben binnen de Federatie van Zorginstellingen zo groot geweest. Van alle kanten dreigen ontwikkelingen waar de instellingen zelf geen vat op hebben en die langzaam maar zeker de gezondheidszorg op Curaçao naar een niveau brengen die tot wanhoop drijft. Het is om deze reden dat de federatie aan u namens deze instellingen hiervoor de hoogste aandacht vraagt.
In de afgelopen jaren hebben de gesubsidieerde instellingen 40 procent van hun budget moeten inleveren. Dit in een tijd dat alles duurder is geworden. Nu dreigt voor zorginstellingen opnieuw een overheidsmaatregel: het korten van 12,5 procent op de arbeidsvoorwaarden van personeel binnen de zorgsector. Is het u bekend dat de ontwikkeling van de salarissen bij deze zorginstellingen al jaren achterloopt op die van de overheid-nv’s en die van de overheid zelf?
De federatie voorspelt dat het doorvoeren van deze korting extreem negatieve gevolgen zal hebben voor de beschikbaarheid en kwaliteit van goede zorg. Het zal voor zorginstellingen nog veel moeilijker worden om gemotiveerd en deskundig personeel te werven en te behouden, waardoor de werkdruk slechts zal toenemen en het ziekteverzuim zal stijgen. Door de beperkte beschikbaarheid van deskundig en bekwaam personeel zullen de wachtlijsten binnen de zorg toenemen en zal minder zorgtijd aan cliënten kunnen worden besteed. De hele Curaçaose gemeenschap en in het bijzonder natuurlijk de meest kwetsbare cliënten die afhankelijk zijn van deze zorg zullen dit gaan ervaren.
Wij wijzen u erop dat de zorg buiten het Curaçao Medical Center (CMC) al jaren met rasse schreden achteruitgaat. Onhoudbare situaties bij mensen thuis doen zich op alle terreinen van de zorg al veel vaker voor dan gedacht wordt. De wachtlijsten bij consultatiebureaus, de thuiszorg, verzorgingshuizen, de psychiatrie en gehandicaptenzorg zullen nog grotere proporties aan gaan nemen. Natuurlijk neemt hierdoor ook de druk op families en de maatschappij als geheel de komende jaren flink toe.
Het nieuwe ziekenhuis trekt vanwege zijn financiële problemen alle aandacht en dat lijkt zich opnieuw te gaan uitbetalen. Ook nu wordt weer extra geld beschikbaar gesteld om de grote verliezen van het nieuwe ziekenhuis te dekken. Het is duidelijk dat dit geld niet ‘over’ is en dat de Curaçaose bevolking dit geld uiteindelijk zelf moet gaan ophoesten. Het is ook geld wat niet gestoken kan worden in andere noodlijdende delen van de gezondheidszorg zoals de thuiszorg, gehandicaptenzorg, verpleeg- en verzorgingshuizen en de geestelijke gezondheidszorg, terwijl hier wel een beroep op gedaan wordt gezien de kortere ligduur die worden beoogd met het nieuwe ziekenhuis. De huidige aandacht en vrijmaking van gelden voor het nieuwe ziekenhuis staan in schril contrast met het totale gebrek aan aandacht voor de zorg buiten het ziekenhuis. Wij stellen u de vraag: wat blijkt straks de waarde van een nieuw ziekenhuis als dit onbetaalbaar blijkt en voor de rest van zorg geen geld overblijft om deze te beschermen tegen een verdere aftakeling? En hoe lang bent u bereid om het niveau van onze zorg verder te laten zakken voordat deze uw welverdiende aandacht krijgt?
Verdere scheefgroei tussen zorginstellingen enerzijds en het nieuwe ziekenhuis anderzijds dient te worden voorkomen. Om de zorg betaalbaar te maken en te houden zal er een goed beeld gevormd dienen te worden van de zorgketen als geheel, niet alleen van het ziekenhuis. Om deze reden dringen wij er bij u op aan dat de huidige afspraak om de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) op korte termijn advies te laten uitbrengen over tarieven voor het ziekenhuis wordt verbreed naar een tarievenonderzoek waarin alle Curaçaose zorginstellingen betrokken worden.
In de voorbereidingen op de bouw van het nieuwe ziekenhuis heeft u als overheid een beleid voor de gezondheidszorg opgesteld, getiteld ‘Samen bouwen aan een gezond Curaçao: Visiedocument transitie zorglandschap’. Een uitstekend plan, waarvan helaas gezegd moet worden dat hier tot op heden nog niets van terecht is gekomen. Als voorwaarde voor een goed functioneren van het nieuwe ziekenhuis, met minder bedden dan het Sint Elisabeth Hospitaal (Sehos), gold dat de zorg buiten het ziekenhuis versterkt moest worden. Helaas is dit niet gebeurd. Mensen gaan dus nu wel eerder het ziekenhuis uit, met als gevolg dat de thuiszorg, revalidatiezorg, verzorgings- en verpleeghuizen nu meer en zwaardere patiënten dienen op te vangen. In plaats van dat hier meer geld voor beschikbaar wordt gesteld, moet dat met minder geld gebeuren en dat kan eenvoudigweg niet.
Op 8 juli 2020 heeft de federatie een brief gestuurd naar diverse politieke organen in Nederland waaronder staatsecretaris Raymond Knops. Zij stelde de vraag of Nederland van de Curaçaose overheid eiste dat zij maatregelen moest invoeren om medewerkers in de zorg te korten met 12,5 procent van hun salaris. De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), de heer Knops, heeft deze brief in klare taal beantwoord door te stellen dat dit nimmer een eis is geweest van Nederland en dat het geheel aan Curaçao zelf is om te bepalen hoe de ‘opgelegde’ bezuiniging binnen de overheid en semioverheid ingevuld zal worden. Sterker nog, de staatsecretaris heeft in zijn schrijven aangegeven dat ‘om te voorkomen dat bezuinigingen door de Curaçaose overheid ten koste gaan van vitale processen, zoals de zorg, stelt Nederland aan de derde tranche liquiditeitssteun expliciet de voorwaarde dat de landen de continuïteit van deze processen borgen’.
De heer Knops heeft hiernaast aangegeven begrip te hebben voor de zorgen van de federatie die zij in haar brief heeft geuit. Ter ondersteuning heeft Nederland aan Curaçao in de Rijksministerraad (RMR) van 10 juli 2020 dan ook een aanbod gedaan om het Land te ondersteunen bij het doorvoeren van hervormingen op het gebied van de zorg met als doel de zorg betaalbaar te houden. De heer Knops stelt dat ‘ten behoeve van goede en toegankelijke zorg op termijn het van belang is dat op basis van gedegen analyses het zorgstelsel wordt versterkt en waar nodig hervormd’.
Inmiddels achttien maanden verder zijn wij als federatie zwaar teleurgesteld in het volledig uitblijven van duidelijkheid van de kant van de Curaçaose overheid wat betreft deze hervormingen. Tot op heden heeft de overheid niet met ons willen spreken of duidelijkheid willen verschaffen. Het is ons tot op de dag van vandaag volledig onbekend of en welke stappen u heeft ondernomen om de zorg op Curaçao op termijn veilig te stellen. Ieder beleid lijkt te ontbreken en in plaats hiervan besluit u volledig eenzijdig en zonder zich te laten informeren over de gevolgen hiervan om de arbeidsvoorwaarden bij onze medewerkers met 12,5 procent te gaan korten.
U zult begrijpen dat deze brief een noodkreet is die gedaan wordt in het belang van alle inwoners van Curaçao en in het bijzonder degenen die het meest kwetsbaar zijn. Wij hopen dat u deze zult aangrijpen om met hoogste prioriteit de aandacht aan de gehele sector - en niet alléén aan het nieuwe ziekenhuis - te geven, die hard nodig is om de dreiging van een humane ramp te doen keren.
Uw besluit om 12,5 procent op de personeelskosten van zorginstellingen te korten, is voor de federatie en de bij haar aangesloten instellingen zowel onbegrijpelijk als onacceptabel. Het spreekt voor zich dat wij er bij u sterk op aandringen om deze beslissing zo spoedig mogelijk ongedaan te maken. In plaats hiervan pleiten wij voor een salarisonderzoek in de publieke én semipublieke sector, waaruit duidelijk zal worden dat onze medewerkers qua arbeidsvoorwaarden nu al fors minder verdienen dan medewerkers elders en ook dat er binnen de zorgsector zelf grote ongelijkheden bestaan die in het nadeel zijn van onze medewerkers.
Rest ons nog te zeggen dat wij graag met u in gesprek treden om onze bijdrage te leveren aan het noodzakelijke beleid om het zorgstelsel te hervormen en betaalbaar te houden.

Deze bijdrage betreft een brief van voorzitter Lionel Sint Jacobs van de Stichting Federatie Zorginstellingen aan de minister van GMN. Hij bekleedt sinds maart dit jaar deze functie. In het dagelijks leven is Sint Jacobs directeur van de Stichting Wit Gele Kruis voor Thuiszorg ‘Prinses Margriet’.