Door Frank Kunneman
Commissarissen hebben in een onderneming verschillende taken en functies. Men spreekt ook wel over rollen. Het zijn er minimaal drie. De toezichthoudende rol, de adviserende rol en de werkgeversrol. De eerste twee staan uitdrukkelijk in de wet beschreven, de laatste niet. Elk van de drie rollen heeft zijn eigen issues. In deze column ga ik in op de werkgeversrol. De inhoud daarvan lijkt op het eerste gezicht duidelijk. De Raad van Commissarissen (meestal de voorzitter) tekent de overeenkomst van opdracht met de bestuurder. De RvC voert regelmatig functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken met de bestuurder. Statutair is meestal geregeld dat de RvC in bijzondere gevallen een bestuurder mag schorsen. Ontslaan is meestal voorbehouden aan de Algemene Vergadering. Kortom, het lijkt allemaal een beetje op de bevoegdheden van elke andere werkgever. En daar zit ook meteen de valkuil.
De commissarissen zijn niet de werkgever of de opdrachtgever van de bestuurder (dat is het bedrijf). Er is voor de RvC in zijn verhouding tot de bestuurder een zeer groot verschil met de rol en bevoegdheden van de werkgever. Een belangrijk kenmerk van een werkgever is diens wettelijk vastgelegde instructierecht. In gewone woorden: de werkgever kan de werknemer vertellen wat hij moet doen. Gehoorzaamt de werknemer niet aan de opdracht, dan kan hij in beginsel worden ontslagen. Zo simpel is dat. De relatie tussen de RvC en het bestuur is niet zo simpel.
Het geven van opdrachten aan het bestuur door de RvC is wettelijk niet mogelijk (of toegestaan gebruiken?). De wettelijk vastgestelde taakverdeling (het bestuur bestuurt en de RvC houdt toezicht) staat dat in de weg. De werkgeversrol maakt dat niet anders. Het is niet voor niets een rol. Er zitten elementen van een werkgever in, maar niet meer dan dat. Bij het ontbreken van een vader in een gezin, kan de moeder of de oudste broer de vaderrol overnemen. Dat maakt hem of haar nog niet de vader. Het zegt niets meer of minder dan dat enkele functies van de vader door de moeder of door de oudste broer worden overgenomen. Zo is het ook met de werkgeversrol van de RvC. Die heeft niet tot gevolg dat de RvC de werkgever van het bestuur wordt. Slechts de hiervoor beschreven functies worden overgenomen. Soms is dat verwarrend. Je krijgt de rol, maar bent niet de functie die je uitoefent. Daar moeten sommigen aan wennen. Je bent als commissaris niet de baas. Niemand heeft ooit gezegd dat het makkelijk is om commissaris te zijn!
