Van onze correspondent
Den Haag - Het Caribisch deel van het Koninkrijk heeft meer heil uit Brussel te verwachten dan uit Den Haag.
Dat is de in een zin samengevatte conclusie van de voordracht die D66-prominent Laurens Jan Brinkhorst gistermiddag op uitnodiging van het Genootschap Nederland-Aruba in het politieke mediacentrum Nieuwspoort hield. De oud-politicus is zowel kenner van de Cariben als van Europa, terwijl hij uiteraard ook precies weet hoe de hazen in Den Haag lopen.
Brinkhorst stak niet onder stoelen of banken weinig op te hebben van de Nederlandse opstelling jegens de andere landen in het Koninkrijk: ,,De huidige status quo is uitzichtloos, remt nieuwe initiatieven en is opportunistisch van aard. Van Nederland is de komende tijd geen verandering te verwachten. Aruba zal zelf een initiatief moeten ontwikkelen zoals het in 1986 met de status aparte heeft gedaan.”
Het is beter de koers van Den Haag naar Brussel te verleggen en een directe dialoog aan te gaan met instellingen van de Europese Unie, zo bepleitte Brinkhorst die vaststelde dat 10-10-‘10 eerder heeft geleid tot staatkundige versplintering dan tot versterking van het Koninkrijk. ,,De hervormingen houden op geen enkele wijze rekening met de geopolitieke betekenis van de overzeese gebieden of de bredere internationale context. De afgelopen jaren zijn de wederzijdse verhoudingen niet beter geworden. Nederland is vooral gericht op damage limitation en vermindering van - vooral - de financiële risico’s.”
Volgens Brinkhorst leidt de afwezigheid van een positieve visie op een gezamenlijke toekomst tot onvruchtbare speculaties over onder meer onafhankelijkheid en gemenebestconstructies. ,,Tekenend is dat al jaren geen enkele Nederlandse bank op de eilanden vertegenwoordigd is. Voor de economische vervlechting is dat een slechte zaak en geen stimulans voor de vestiging van Nederlandse bedrijven. Er is dringend behoefte aan een nieuw perspectief, gebaseerd op geopolitieke gegevens die de politieke basis van Aruba en de andere eilanden bepalen.
Brinkhorst noemde het groeiend belang van Latijns-Amerika als economisch potentieel. ,,Zie de gezamenlijke aanwezigheid van minister-president Rutte en minister-president Eman. Beiden hadden elkaar nodig op de top in Panama. Ook wees hij het in de maak zijnde handelsakkoord Europa en de VS. ,,Naast risico’s biedt TTIP vooral kansen en is voor Aruba van groot belang.” Een ander feit: de steeds sterkere inbedding van Nederland in de EU. ,,Deze integratie is voor Aruba van veel betekenis, maar wordt zowel door Nederland, als door Aruba onderschat. Gelegen in het spanningsveld tussen Latijns-Amerika en Noord-Amerika, heeft Aruba een anker nodig en dat kan alleen een versterkte band met Europa zijn.”
Alleen door de betrekkingen zelfstandig met de EU te versterken, kunnen de verhoudingen met Nederland verbeteren, stelde Brinkhorst. ,,Bevoogding van en toezicht op de eilanden overzee blijft nu eenmaal het kenmerk van de Nederlandse benadering.”
De gastspreker is van mening dat de huidige LGO-status onvoldoende perspectief biedt als antwoord op nieuwe uitdagingen. ,,In de LGO staat armoedebestrijding nog steeds centraal, zij houdt de EU op afstand en heeft voor de LGO-gebieden als enig gemeenschappelijk kenmerk het ontbreken van een gemeenschappelijk perspectief. De LGO-status is voor de EU van marginale betekenis. Een sterkere staatkundige, politieke en economische integratie met de EU is een werkelijk alternatief. Vergelijk de situatie van Saint Martin met die van Sint Maarten. Dat bevordert ook een werkelijke structurele interesse van de VS en van Latijns-Amerika.”
Brinkhorst vindt het een omissie dat de status van Ultra Perifeer Gebied (UPG) nooit serieus is onderzocht. ,,Door Nederland is zij door de wens van een monopolie in de betrekkingen met de Caribische eilanden steeds afgehouden. In Aruba bestaat weerstand door een verkeerd begrepen opvatting over het begrip autonomie. In een tijd van globalisering is autonomie steeds meer achterhaald en samenwerking een positieve kans.”
Uitgangspunt van de UPG-status is de erkenning van meerwaarde voor de EU en niet de visie op de eilanden als achtergebleven gebied, benadrukte de oud-politicus/diplomaat/hoogleraar. ,,De UPG’s worden gezien als vooruitgeschoven posten van de EU met een eigen toegevoegde waarde vanwege hun unieke eigenschappen zoals geografische ligging, biodiversiteit en duurzaam beheer op kleine schaal.” Afgezien van een ruime toegang tot EU-fondsen leidt een nauwere band met Brussel volgens Brinkhorst tot een kwaliteitsslag en aanmoediging tot versterking van de eigen politieke en economische governance. ,,Dat is andere taal dan het Nederlandse discours.”