Door René Zwart
Den Haag - Mokkend maakt minister Ronald Plasterk (PvdA) van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een diepe knieval voor de Eerste Kamer.
Het lijkt er althans op dat de bewindsman zijn strijd opgeeft om niet-Nederlandse ingezetenen in Caribische Nederland het kiesrecht voor de eilandsraadsverkiezingen af te nemen.
Plasterk wist zijn wetsvoorstel daartoe nog wel ondanks hevig verzet van met name D66, CDA en ChristenUnie door de Tweede Kamer te slepen, maar stuitte vervolgens op een onverzettelijke meerderheid in de Eerste Kamer waarbij zich ook zijn eigen partij en coalitiegenoot VVD hebben aangesloten.
De kwestie sleept al jaren. In de aanloop naar de staatkundige hervorming van 10-10-‘10 is nagelaten een waterdichte kieswet voor de BES-eilanden te ontwerpen die recht doet aan de democratische principes waaraan in Europees Nederland zeer wordt gehecht. Die zijn:
1) Nederlanders in Caribisch Nederland moeten invloed krijgen op de samenstelling van de Eerste Kamer die immers het laatste woord heeft over - ook voor de eilanden - geldende nieuwe wetgeving.
2) Niet-Nederlanders moeten kiesrecht hebben voor de eilandsraad zoals vreemdelingen in Europees Nederland dat ook hebben bij gemeenteraadsverkiezingen in hun woonplaats.
3) Niet-Nederlanders mogen geen invloed krijgen op de samenstelling van de Eerste Kamer.
In Europees Nederland wordt de Senaat gekozen door de Provinciale Staten. Bij provinciale verkiezingen mogen niet-Nederlanders niet stemmen. Bonaire, Sint Eustatius en Saba zijn echter geen provincie en dus is er destijds voor gekozen om de uitslag van de eilandsraadsverkiezingen vanaf 2019 mee te laten wegen bij de samenstelling van de Eerste Kamer.
Het kabinet Rutte koos er om die reden voor vreemdelingen in Caribisch Nederland na de eilandsraadsverkiezingen van 18 maart het kiesrecht af te pakken. De Eerste Kamer heeft al in een vroeg stadium kenbaar gemaakt daar grote moeite mee te hebben en deed Plasterk de suggestie om een apart Kiescollege BES in te stellen zodat bij lokale verkiezingen de Nederlandse kiezers twee stemmen kunnen uitbrengen, een voor de eilandsraad en de tweede die meetelt voor de Senaat.
De minister vond het te veel gedoe om ten gerieve van een paar honderd stemgerechtigde vreemdelingen zijn wetsvoorstel aan te passen. Hij schreef lange pleitnota’s naar de tegenstribbelende senatoren en ging er meerdere keren langs om ze om te praten. Die hebben hem echter tijdens zijn laatste poging opnieuw te verstaan gegeven er niet over te piekeren hun principes overboord te zetten. Zij blijven bij hun weigering het omstreden wetsvoorstel in behandeling te nemen.
Uit een brief die Plasterk gisteren naar de Tweede Kamer heeft gestuurd kan worden opgemaakt dat hij zich alsnog gewonnen geeft. Hij wil van de Tweede Kamer horen of die er mee kan instemmen dat het wetsvoorstel zodanig wordt gewijzigd dat aan de bezwaren van de Senaat tegemoet worden gekomen, dus door de instelling van een BES-Kiescollege.
Er zit wel een addertje onder het gras. De minister wekt de indruk daar alleen toe bereid te zijn als er in de Tweede Kamer ruime steun voor bestaat. En echt van harte gaat het allemaal niet, want hij onderstreept nog maar eens dat het kabinet zijn bedenkingen houdt tegen een apart Kiescollege. Dat wordt overigens door de Kiesraad als een pragmatische, uitvoerbare en niet-kostbare oplossing gezien om een einde te maken aan een al jaren durende patstelling.
Mokkend waarschuwt Plasterk er ook nog voor dat ‘het een grote inspanning zal vergen om de wetswijziging tijdig te realiseren’. Zo wijst hij er op dat ‘alleen met de consultatie van de Caribische openbare lichamen al ten minste drie maanden is gemoeid’.
Naar verwachting kan een nieuw wetsvoorstel begin 2016 worden ingediend.c