Van onze correspondent
Oranjestad - Amnesty International roept de autoriteiten van Aruba op om specifieke asielwetgeving te ontwikkelen, met aparte wetgeving voor kinderen. De Voogdijraad moet worden ingeschakeld als kinderen betrokken zijn. Geen enkel kind mag worden vastgezet.

Venezolaanse asielzoekers, vluchtelingen en migranten moeten toegang hebben tot eerlijke en doeltreffende asielprocedures. De informatie over hun rechten moet toegankelijk zijn in het Spaans. Aruba mag Venezolanen niet gedwongen terugsturen naar Venezuela. Ook mag Aruba Venezolanen die irregulier binnenkomen, niet automatisch vastzetten.
De Nederlandse overheid moet daarnaast ervoor zorgen dat de mensenrechten in het hele Koninkrijk worden gerespecteerd en gewaarborgd. Financiële en technische hulp mag niet leiden tot het schenden van mensenrechten.
Aruba ligt op 24 kilometer van Venezuela. Het eiland heeft volgens Amnesty International een bevolking van 107.151 mensen en is een populaire bestemming voor Venezolanen die bescherming zoeken sinds het uitbreken van de crisis in hun land. Sinds juni 2023 zijn er zo’n 17.000 Venezolanen op Aruba.
Al zes jaar - sinds 2018 - is er geen direct vliegverkeer tussen Venezuela en Aruba. Venezolanen die toch willen reizen, moeten voldoen aan bepaalde visumeisen en benodigde documenten om Aruba binnen te komen. Deze documenten zijn momenteel voor veel Venezolanen moeilijk verkrijgbaar.
Venezolanen die niet op een legale manier Aruba binnenkomen, worden opgepakt en vastgezet in vreemdelingendetentie. Bij aankomst ontvangen ze een detentiebevel en worden persoonlijke bezittingen in beslag genomen zoals telefoons. Binnen 72 uur beoordeelt een rechter of de detentie legaal is.
Ze hebben de mogelijkheid om in het detentiecentrum asiel aan te vragen, maar dit is niet algemeen bekend. Venezolanen die asiel aanvragen op Aruba, kunnen dat op verschillende manieren doen. Ze kunnen dat doen als ze legaal het eiland binnenkomen, ze kunnen asiel aanvragen als ze al op Aruba zijn of als ze in een detentiecentrum voor immigranten zijn geplaatst.
Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland, is momenteel op Aruba. ,,Amnesty International heeft begrip voor de moeilijke omstandigheden op een eiland als Aruba, maar wijst er ook op dat het land internationale mensenrechtenverdragen heeft geratificeerd die rechten en verplichtingen met zich meedragen op het gebied van vluchtelingen en asiel.” Zo is Aruba verbonden aan het Internationale Vluchtelingenverdrag uit 1951 en moet het land de verplichtingen die daaruit voortkomen respecteren. Een van die verplichtingen is het non-refoulement-principe, wat verbiedt om mensen terug te sturen naar landen waar ze vervolging, marteling of andere mensenrechtenschendingen kunnen tegenkomen.
,,We zijn tegen de uitzetting van Venezolanen vanuit Aruba en we maken ons zorgen over de bescherming van Venezolanen op Aruba”, zegt Oudshoorn. ,,We maken ons ook zorgen over de Nederlandse betrokkenheid bij de opvang van mensen op de vlucht op Aruba.” De directeur doelt hiermee op het non-refoulement-principe. De Nederlandse regering biedt Aruba hulp bij het opvangen van gevluchte Venezolanen. Deze ondersteuning bestaat uit financiële en technische hulp. Zo zijn deportatievluchten voor Venezolanen betaald, waardoor Nederland mogelijk ook het non-refoulement-principe heeft geschonden. Dat blijkt uit documenten van beide overheden. De hulp was vooral gericht op het traceren van Venezolanen en hun detentie en deportatie, in plaats van op hun bescherming.
Sommige Venezolanen in vreemdelingendetentie zijn onder druk gezet om deportatiebevelen te ondertekenen. Omdat deze documenten in het Nederlands zijn, begrijpen veel Venezolanen niet wat ze ondertekenen. Daarnaast zijn de omstandigheden in de detentiecentra slecht. Advocaten hebben geen onbeperkte toegang tot de mensen in de centra. In deze detentiecentra zitten ook personen met gezondheidsproblemen en zwangere vrouwen. Sommige Venezolanen gaven aan op een vernederende en xenofobe manier behandeld te zijn.
Amnesty International vertelt van ‘Omar’, die werd opgesloten in een zeecontainer. ,,Negen dagen lang sliep ik op de grond in een container. Zonder water, licht, schone kleren, zeep of een tandenborstel. Ik mocht niet naar buiten voor frisse lucht”, verhaalt Omar.
De (mensenrechten)crisis in Venezuela heeft ertoe geleid dat meer dan 7,7 miljoen mensen (meer dan een kwart van de bevolking) op de vlucht zijn geslagen. Alleen al tussen mei 2022 en augustus 2023 zijn 1,4 miljoen mensen het land ontvlucht. Er zijn in Venezuela tekorten aan voedsel en medicijnen. De gezondheidszorg is verslechterd. Er is veel geweld en onderdrukking door de staat. Na de betwiste presidentiële verkiezingen van afgelopen juli zetten de veiligheidsdiensten buitenproportioneel geweld in om protesten neer te slaan, wat leidde tot massale willekeurige detenties van demonstranten.