Van onze correspondent
Oranjestad - De regering moet zich vooral richten op het verlagen van de kosten van het overheidsapparaat. Omdat de belastingdruk op Aruba al relatief hoog is, liggen belastingmaatregelen niet echt voor de hand.
De voorzitter van het College Aruba financieel toezicht (CAft), Raymond Gradus, gaf onlangs een inkijkje in zijn visie op de Arubaanse overheidsfinanciën voor leden van de Aruba Trade & Industry Association. Hij maakt zich vooral zorgen over de stijgende rentekosten en het relatief hoge bedrag dat de komende twintig jaar jaarlijks moet worden betaald voor de projecten die als publiek-private-samenwerkingen (pps) zijn uitgevoerd.
Met een economie die weer volop draait in de toekomst en bestuurders die verantwoord met het geld omgaan, zou het volgens Gradus wel moeten lukken: ,,De vooruitzichten voor 2021 zijn natuurlijk onzeker. Met betrekking tot de grote onzekerheid over de duur van de Covid-19-pandemie, heeft de Centrale Bank van Aruba drie scenario's aangeboden, variërend van -3,4 procent (pessimistisch) tot 5,2 procent (optimistisch). Het herstel van het toerisme is dit jaar hoogst onzeker, maar Aruba heeft een goed toeristisch product dat is toegerust voor de Amerikaanse en Europese markten met een grote latente vraag als de pandemie voorbij is. Interessant is dat het zakelijk sentiment op Aruba al verbeterd is in het vierde kwartaal van 2020, zoals blijkt uit een recent onderzoek.”
Na deze inleiding kwam Gradus bij het punt van de houdbare overheidsfinanciën. ,,Ik begin met het budget van Aruba. Er zijn uitgaven die niet gemakkelijk te beïnvloeden zijn, zoals de rentebetalingen. De overheidsschuld moet zo snel mogelijk worden verlaagd door het creëren van een overschot. Daarnaast zijn de kosten van pps-projecten gestegen van 37 miljoen florin in 2017 naar 82 miljoen dit jaar en lopen door tot 2043. Er is dus geen ruimte voor nieuwe pps-projecten. Bovendien mag begrotingsconsolidatie niet de vorm aannemen van belasting- of premieverhogingen. De belastingdruk is op Aruba al te hoog en een verdere verhoging zal het concurrentievermogen van het land aantasten.”
Gradus vindt het belangrijk om de ambtenarensalarissen te verlagen. ,,Die zijn te hoog, ook vanuit internationaal perspectief. Bovendien is het belangrijk om de sectoren sociale zekerheid en gezondheidszorg te hervormen en hun kosten te verlagen. Ik zal me concentreren op de gezondheidszorg, aangezien er een openbaar debat over dit onderwerp is. De kosten daarvoor zijn gestegen van 359 miljoen florin in 2011 naar 463 miljoen in 2019. In de afgelopen jaren is de manier waarop de gezondheidszorg werd gefinancierd fundamenteel veranderd. Ten eerste is de premie, voornamelijk gefinancierd door werkgevers, gestegen van 235 miljoen in 2011 naar 264 miljoen in 2019. Ten tweede bestaat de geoormerkte AZV-heffing sinds 2015. Die bedroeg 215 miljoen florin in 2019 (het heffingspercentage steeg van twee naar drie procent in 2018). Er is dus een zware zorglast voor de particuliere sector. Bovendien wordt door de vergrijzing en meer mensen met chronische ziekten geschat dat de extra zorgkosten in de komende tien jaar ongeveer 200 miljoen florin zullen bedragen. In het meest ongunstige geval zullen de zorgkosten stijgen tot achttien procent van het bruto binnenlands product (bbp). Duurzaamheid van de zorg wordt de komende jaren dus een belangrijk thema. Verdere verhoging van de premies en de (bestemming) belasting voor de gezondheidszorg is niet wenselijk. Daarom zijn bezuinigingen op de uitgaven voor gezondheidszorg onvermijdelijk. De komende jaren moet minimaal 200 miljoen aan besparingen worden gevonden.”
Ook de sociale zekerheid staat volgens Gradus onder druk: ,,De financiële houdbaarheid wordt een uitdaging in de jaren 20. Het is mogelijk de dekking van de gezondheidszorg te beperken of individuele premies in de zorg in te voeren. Andere mogelijkheden zijn het onnodig gebruik van SEH-faciliteiten beperken, meer generieke geneesmiddelen introduceren, particuliere gezondheidszorginstellingen beperken, minder behandelingen in het buitenland toestaan en de vergoedingen verlagen voor begeleiders die met de patiënt reizen.”
Aruba krijgt 25 miljoen florin voor extra Covid-19-uitgaven. Gradus: ,,Ik denk dat er enige druk vanuit Nederland nodig is om een duurzaam gezondheidszorgsysteem te ontwikkelen en inefficiënties zo snel mogelijk op te lossen. Hervormingen zijn erg belangrijk en nodig om de duurzaamheidskwestie van de openbare financiën op te lossen. Het IMF geeft aan dat het groeipad op basis van hervormingen met bijna een half procent naar boven kan worden bijgesteld. Het is belangrijk om een meer inclusieve arbeidsmarkt te hebben. Daarom is naar mijn mening aanpassing van het ontslagrecht nodig en ook hervorming van het sociaal vangnet. Naarmate de economie aantrekt, is het belangrijk om over te schakelen van inkomensondersteuningsprogramma 's naar actieve werkgelegenheidsregelingen.”