Regering-Jacobs stopte belastingtransformatie en benadeelde BearingPoint

Van een onzer verslaggevers
Willemstad/Philipsburg - BearingPoint is er niet in geslaagd via de rechter af te dwingen dat het Land Sint Maarten de aan haar gegunde ICT-opdracht in verband met ‘belastingtransformatieplan’ nakomt. Maar de kans is wel aanwezig en lijkt zelfs groot dat met succes een claimprocedure kan worden gestart.

Dat blijkt uit een recent vonnis van het gerecht op Sint Maarten. Het 35-jarige BearingPoint, gevestigd op Curaçao en met een aparte entiteit ook op Sint Maarten, voert vergelijkbare ICT-projecten uit op Curaçao en in Caribisch Nederland (Bonaire, Sint Eustatius en Saba). Het gaat vaak om miljoenen.
Het ICT-bedrijf vorderde onlangs in kort geding van het Land Sint Maarten nakoming van de aanvankelijk aan BearingPoint gegunde opdracht, waarmee de ministerraad (van de vorige regering) had ingestemd. Na de val van het kabinet in Philipsburg en het aantreden van de regering-Jacobs werd echter geen uitvoering meer gegeven aan dit plan en de ICT-opdracht niet nagekomen.
De nakomingsvordering wordt door de rechter echter afgewezen op grond van de bevoegdheid van de minister van Financiën en de directeur van zijn kabinet om namens het Land met de opdracht (al dan niet alsnog) akkoord te gaan. Ook de belangenafweging noopt tot afwijzing van de vordering.
Maar dezelfde rechter wijst wel op de mogelijkheid van schadeplichtigheid jegens BearingPoint voor de gederfde winst. Het gerecht is namelijk niet van oordeel dat het Land in relatie tot het bedrijf geen verplichtingen is aangegaan. Sterker, het gerecht meent dat BearingPoint aangewezen zal zijn op een vordering tot schadevergoeding voor de door haar geleden en nog te lijden schade.

,,Dat het Land voor deze abrupt afgebroken onderhandelingen met succes voor de gederfde winst uit de ICT-opdracht aansprakelijk kan worden gehouden, lijkt immers niet onwaarschijnlijk. Nu in dit geding een voorschot op de te begroten schade niet is gevorderd, kan het gerecht deze kwestie verder onbesproken laten.”
De zaak is van een tijd terug en gaat om veel geld. In december 2018 ziet het ‘Plan van aanpak Belastingtransformatie Sint Maarten’ het licht. Achtergrond is het vergroten van belastinginkomsten. De transformatie dient plaats te vinden in twee ‘parallelle trajecten’: de verbetering van het fiscaal stelsel en de transformatie van de belastingdienst zelf, resulterend in een ‘agile state of the art-organisatie’.
De geformuleerde doelstelling is om de belastinginkomsten van Sint Maarten te verhogen van 21,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) naar 23 procent in 2022. Onderdeel van de transformatie is het vernieuwen van ICT-voorzieningen, die ook op de BES-eilanden en op Curaçao worden gebruikt en uitgevoerd. In het plan zijn verschillende kritieke succesfactoren geformuleerd.
Over de kosten voor de ICT-modernisering is in het plan van aanpak opgemerkt dat deze op de kapitaaldienst van de begroting ‘komen’. Deze kosten worden op ongeveer 15 miljoen gulden begroot op een totaal van ongeveer 60 miljoen voor de gehele belastingtransformatie. De transformatie van de belastingdienst diende - volgens het plan van aanpak - per 1 januari 2022 te zijn uitgevoerd.
In maart 2019 heeft de toenmalige minister van Financiën, Perry Geerlings in het kabinet Marlin-Romeo II, het transformatieplan van de belastingdienst aan de hand van ‘Tax-Transformation Plan of action 2019-2022’ in de ministerraad gepresenteerd, om goedkeuring verzocht en in april gekregen.
In de landsbegrotingen 2019 en 2020 is in de kosten van de belastingtransformatie, waaronder de kosten van ICT, voorzien. Als de advocaat van BearingPoint in november aan de toenmalig directeur van het kabinet van de minister van Financiën bericht uit te kijken ‘naar urgente ondertekening van de overeenkomsten’, laat laatstgenoemde een paar dagen later weten: ,,Veel dank voor de finale versies van de overeenkomsten waarvan ik namens de minister en de selectiecommissie kan aangeven dat zij akkoord zijn en ondertekend kunnen worden”.
Na de kabinetswisseling wordt het met de nieuw aangetreden, huidige minister Ardwell Irion van Financiën in het kabinet-Jacobs I en II, echter allemaal anders. Het besluit wordt in februari 2020 ‘on hold’ gezet.

‘Niets gedaan aan belastingtransformatie’
Hoewel het College financieel toezicht (Cft) in mei 2020 nog aangeeft de projecten voor Sint Maarten van belang te achten om duurzame overheidsfinanciën te kunnen bereiken en - zeker gelet op de voortdurende situatie waarin een beroep gedaan moet worden op Nederlandse liquiditeitssteun - verder uitstel ‘onwenselijk’ te vinden, komt de belastingtransformatie niet van de grond. En in december wordt medegedeeld dat de besprekingen worden/zijn beëindigd.
BearingPoint vorderde in kort geding dat het gerecht bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis het Land Sint Maarten gebiedt om binnen 48 uren na betekening van het vonnis de ICT-overeenkomsten te ondertekenen en na te komen, op straffe van een te verbeuren dwangsom van 10.000 gulden per dag dat het Land dit gebod niet naleeft.
De regering in Philipsburg betoogt evenwel dat partijen geen overeenstemming over de ICT-contracten hebben bereikt en dat de regering de onderhandelingen hierover heeft afgebroken. Ook inhoudelijk hebben partijen geen overeenstemming over de ICT-contracten bereikt.
De rechter wijst erop dat ‘eerst na ondertekening van de ICT-overeenkomsten door de minister van Financiën definitieve binding van het Land aan de ICT-overeenkomsten kan worden aangenomen’. Dus pas ná ondertekening kan BearingPoint van het Land Sint Maarten nakoming vorderen.
,,Ondertekening door de minister van Financiën is echter na de kabinetswisseling in november 2019 uitgebleven. Op deze grond kan de vordering tot nakoming dan ook niet worden toegewezen. Het gevorderde gebod tot ondertekening zal het gerecht op grond van het onderstaande afwijzen.”
Ook een belangenafweging dient volgens het vonnis te leiden tot afwijzing van de vordering. Na de kabinetswisseling is geen uitvoering gegeven aan de belastingtransformatie, aldus het Land. Dat is niet bestreden door BearingPoint. Of het gebrek aan middelen hieraan ten grondslag ligt - omdat de Staat der Nederlanden zich niet voor een Sint Maartense obligatielening heeft ingeschreven - is volgens de rechter ‘onwaarschijnlijk’.

,,Zou de nieuwe ministerraad zich inzetten om voor de uitvoering van dit project middelen aan te trekken, is het gerecht voorshands van oordeel dat het Land deze middelen voor dit doel zal weten te vergaren.” Als vaststaand feit neemt de rechter aan dat na de kabinetswisseling ‘niets aan de belastingtransformatie is gedaan’ en dat het huidige kabinet-Jacobs ‘de belastingtransformatie niet opportuun acht’.
De aan BearingPoint te verstrekken opdracht is verder slechts een onderdeel van de geplande belastingtransformatie. Als één van de kritieke succesfactoren is vermeld in het plan van aanpak dat de transformatie een geheel is van samenhangende onderdelen (management, processen, organisatie, ICT, nieuw gebouw en belastinghervorming). Het plan van aanpak meldt dat alle onderdelen gezamenlijk en in hun totaliteit moeten worden uitgevoerd; een gedeeltelijke uitvoering door een te kleine investering en inzet leidt tot een mislukte poging tot transformatie.
,,Uitgaande van de juistheid van deze opmerking - die niet is weersproken - en de vaststelling dat de geplande belastingtransformatie na de kabinetswisseling geheel is komen stil te liggen, zal een veroordeling tot nakoming van de ICT-overeenkomsten tot helemaal niets kunnen leiden.” Dat is niet in het belang van partijen - ook niet in het belang van BearingPoint - en evenmin in het algemeen belang. Aldus het vonnis. Het bedrijf kan het Land Sint Maarten wel in een bodemzaak voor de voldoening van schadevergoeding aanspreken.