In 1931 bestond het bestuur van Bonaire uit een gezaghebber en twee landraden, die te samen de Raad van Politie vormden. De gezaghebber stelde jaarlijks een wenselijkheidsbegroting samen, die aan het oordeel van de landraden werd onderworpen en in een openbare vergadering van de Raad werd behandeld. De landraden konden dan voorstellen posten te verlagen of te verhogen of nieuwe posten op te brengen. De gezaghebber was niet verplicht de voorstellen van de landraden over te nemen. De begroting met de wensen van Bonaire werd vervolgens aan de gouverneur van Curaçao toegezonden, waarna de administrateur van Financiën met een rood en blauw potlood te werk ging. Zeer zelden vond een verhoging van een post plaats. Afvoeringen en verlagingen echter waren schering en inslag.
De bevolking wist nauwelijks iets van de Raad van Politie af. Er was een gezaghebber en dat was de baas van het eiland. Men wist wel dat ook nog een gouverneur was, die eens in het jaar Bonaire bezocht, en die woonde op Curaçao en was de opperbaas. Dat er twee landraden waren, was ook wel bekend en men wist wie dat waren, doch wat ze nu eigenlijk deden wist men niet en men had er niet veel belangstelling voor.
Een middel om de bevolking te vertellen wat er al zo gebeurde was er niet. Eenmaal in de week kwam de Nederlandstalige krant, de ‘Amigoe di Curaçao’, ook de ‘La Cruz’ in het Papiaments, eigendom van de Missie, verscheen eens per week, zo ook de ‘La Union’.
Lijst van kiezers
Ieder jaar maakte de gezaghebber een lijst van kiezers, die ter goedkeuring aan de landraden werd voorgelegd en in een vergadering werd vastgesteld. Om als kiezer op die lijst geplaatst te kunnen worden moest men:
ambtenaar zijn of zijn geweest of
in dienst zijn geweest bij de Koninklijke Marine of de landmacht, of
bij de schutterij het tot sergeant hebben gebracht, of
een wetenschappelijke titel hebben, of
een onroerend goed of schip ter waarde van fl. 500,- of meer bezitten.
Aangezien ik aan geen van deze vereisten voldeed, kwam ik niet op de kiezerslijst maar ik kon wel gekozen worden door de kiezers. Toen ik in 1941 twee naamloze vennootschappen oprichtte (de eerste op Bonaire) werd mij bericht, dat ik nu wel in aanmerking kwam om op de kiezerslijst te worden geplaatst. Voor de verkiezing van een landraad (zij traden om beurten af) werden geen kandidaten gesteld. Men ging op de dag der stemming naar het kantoor van de Ontvanger, kreeg daar een papiertje waarop een stempel stond, men vulde de naam in van degene die men tot landraad benoemd wilde zien en dat papiertje ging in de stembus.
Op 1 februari 1935 werd in een vergadering van de raad de kiezerslijst vastgesteld. Helaas werd niet vermeld hoeveel personen daarop voorkwamen.
Verkiezing
Volgens het boek van Dr. Hartog waren er 176 kiezers (op een bevolking van rond 6.000 zielen).
De verkiezing vond plaats op 16 juli 1935. Er moesten deze maal twee leden voor de raad gekozen worden, wegens bedanken van de heer Abraham J. Neumann.
Volgens het proces-verbaal blijkt dat de stemming aanving om 10 uur ’s morgens en dat het bureau om 3 uur n.m. voor de stemming werd gesloten en dat onmiddellijk tot telling van de stembriefjes zou worden overgegaan. Er bleken 20 stembriefjes in de bus te zijn, waarvan twee van onwaarde, daar ze blanco waren. Uitgebracht werden 18 stemmen op L.D. Gerharts, 17 op Ch.E.B. Hellmund (herkozen) en 1 op M.L. Booi.
Op die dag was ik om ongeveer 6 uur thuis, toen opeens op straat muziek klonk waar een groepje mensen stond met een vijftal muzikanten, die mij een serenade kwamen brengen. En of ik maar even naar beneden wilde komen. Het bleek dat men mij kwam feliciteren met de verkiezing tot lid van de Raad van Politie.
Dat heeft mij heel wat hartversterkende middelen gekost! Na ontvangst van het proces-verbaal van de zitting, deelde ik de gezaghebber mede, de benoeming te aanvaarden.
Reglement
Op mijn vraag of er een reglement of instructie bestond, waarin de plichten en rechten van de raadsleden te vinden waren, bleek dat er een reglement van 1869 bestond. In de bundel publicatiebladen van dat jaar werd het gevonden. De belangrijkste bepaling was, dat de landraden zich tot de gouverneur konden wenden als zij zich met het beleid van de gezaghebber niet konden verenigen Dat had nog nooit iemand gedaan, zover bekend. Maar toen een van de gezaghebbers zich te veel op leveranciers te Curaçao oriënteerde, voor leveringen van goederen (bouwmaterialen hoofdzakelijk) die ook te Bonaire verkrijgbaar waren, heb ik van die bepaling gebruiktgemaakt. Dat was niet moeilijk, want gouverneur B.Th.W. van Slobbe had mij reeds gevraagd, wanneer ik te Curaçao zou zijn ‘even aan te lopen’.
Die bezoeken werden zelden voor klachten gebruikt, doch wel bespraken we op welke wijze de economische toestand van het eiland verbeterd kon worden. Gouverneur van Slobbe was een groot vriend van Bonaire!
Van de Raad van Politie ben ik lid geweest tot de Eilandsraad in functie trad, op 14 maart 1951.
Er is nog een poging gedaan mij te wippen. Monseigneur vond dat het tijd werd dat er een katholieke landraad zou worden gekozen en gaf de pastoor te Kralendijk opdracht te trachten dit te bewerkstelligen. Deze maakte wat reclame voor ‘zijn’ kandidaat, doch vermoed werd dat noch de fraters, noch de zusters hiervan wilden horen. Het resultaat van de actie was, dat er in 1941 64 personen gingen stemmen, meer dan drie maal zo veel als het aantal, dat normaal aan de stemmingen deelnam. Er waren twee ongeldige stemmen. Uitgebracht werden op L.D. Gerharts 34 stemmen en op M.L. Booi 28.
In verband met de wereldoorlog en de beloofde bestuurswijzigingen werden nadien geen verkiezingen meer gehouden.
