Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald
Door Carlo Gomes Casseres
Curaçao heeft het coronavirus goed onder controle. De regering heeft snel geschakeld en met draconische maatregelen het virus goed weten in te dammen. Dankzij deze handelingen is Curaçao vandaag vrijwel coronavrij. Zieken en doden zijn gespaard en daar moeten we allen zeer dankbaar voor zijn.
Curaçao heeft nu een nieuw probleem: het feit dat het coronavrij is! De wereld begint namelijk langzamerhand te beseffen dat corona voorlopig niet weggaat. Vrijwel alle landen krijgen elke dag nieuwe patiënten erbij. Het is ook inmiddels duidelijk dat de ‘eerste aanval’ onder controle is in de meeste landen. Zelfs de zwaar getroffen gebieden van Spanje en Italië tonen duidelijk een vermindering aan nieuwe besmettingen en doden. Maar...dit betekent niet dat die landen coronavrij zijn.
We beginnen ondertussen allemaal te beseffen dat het ‘nieuwe normaal’ dat door de regeringen wordt voorgeschoteld, helemaal niet normaal is. De nieuwe sociale regels zijn zelfs compleet abnormaal. Erger nog, dit ‘nieuwe normaal’ is economisch niet haalbaar voor verreweg de meeste landen. Maatregelen zoals de 2-metersamenleving op (zeer) korte termijn en met succes invoeren is simpelweg onmogelijk zonder de hele economie om zeep te helpen. Een gebroken economie leidt tot veel werkloosheid en veel werkloosheid leidt tot armoede en in armoede kun je de noodzakelijke gezondheidszorg niet waarborgen. Het lijkt een duivels dilemma om nu te kiezen tussen economie of gezondheid, maar is het zo?
Het nieuwe normaal zorgt met 100 procent zekerheid voor het ineenstorten van de moderne economie zoals wij die kennen. Deze realisatie heeft ervoor gezorgd dat de meeste landen de non-medische aspecten van dit dilemma een hogere wegingsfactor beginnen te geven. Hoe kunnen we verder zonder de economie kapot te maken? Dit is de hamvraag die overal gesteld wordt. Om deze vraag te beantwoorden, dienen landen kritisch te zijn over hun eigen economische positie. Waar is het land goed in? Wat doen we beter dan anderen? Wat zijn de huidige economische pilaren? Staan deze nog overeind in de nieuwe normaal? Zijn er haalbare alternatieven?
Curaçao heeft simpelweg drie economische pilaren: toerisme, olieraffinage en de financiële sector. Deze drie sectoren zorgen jaar in, jaar uit voor meer dan 60 procent van ons bbp. De financiële sector, die in de laatste decennia voor een groot deel van onze staatskas zorgde, is nog steeds groot, maar helaas stukken kleiner dan wat het was. Wat betreft olieraffinage was het enkele maanden geleden (vóór corona) duidelijk dat wij een partner nodig hebben om de raffinaderij draaiende te houden. PdVSA is praktisch failliet. Het geld om dit zelf te doen hebben we ook niet. Het was al duidelijk dat zonder de deviezen die de olieraffinage opbrengt, onze gulden uiteindelijk in waarde moet verminderen, met alle gevolgen van dien voor de Curaçaose economie. Iedereen was daarom blij toen een deal met Klesch op de valreep werd gesloten. Iedereen had veel vragen over de oprechte intenties van Klesch, maar zonder andere reële opties was het slikken of stikken. Helaas lijkt door externe ontwikkelingen in de oliesector ook dit reddingsplan in gevaar te komen. Klesch komt niet meer in juni als de Witte Ridder ons land redden. Of Klesch ooit nog zal komen moet de toekomst uitwijzen, maar niemand die hier nog op rekent.
Dit brengt ons tot onze laatste hoop voor de korte en middellange termijn: toerisme. Toerisme, in tegenstelling tot de andere twee pilaren, deed het juist heel goed de laatste jaren. Men begon zelfs te hopen dat het mogelijk zou zijn dat toerisme de andere wankelende pilaren ooit zou kunnen vervangen. Er werden in recordtijd veel hotels, Airbnb, en andere logementen gebouwd. Tours zijn uitgebreid. Horeca is uitgebreid. Vrijwel alle nieuwe projecten op het eiland hadden op een of andere manier iets te maken met toerisme. We waren allemaal overtuigd dat dit onze enige reddingskans was. We zijn te klein, te geïsoleerd, en veel te duur om een ander exportproduct snel te kunnen regelen om de deviezen te stabiliseren. Toerisme. Dat was het.
Dat we ideaal een gediversifieerde economie willen hebben, was niet haalbaar en dus ook niet belangrijk voor de korte termijn. We waren op een goed traject. Stijgende bezoekersaantallen, stijgende ADR (average daily rate) en enorme hotelprojecten. Een duidelijke vooruitgang van het toeristisch product. We blijken namelijk een speciale niche te hebben voor de toerist: cultuur en strand. Je loopt rond in de stad en je voelt duidelijk de Europese invloeden. Dit maakt ons anders dan de rest. Dit hebben de andere eilanden niet en de moderne toerist die al overal een mooi strand heeft gezien vond het leuk om juist iets anders te beleven.
En dan komt corona. De wereld is in één klap veranderd. Een virus dat niemand kende in een tijd waar iedereen alle informatie op hun telefoon beschikbaar heeft. Iedereen begint de horrorcijfers en -grafieken van mensen die doodgaan te volgen. Er heerst paniek. Eerst werd de ziekte gebagatelliseerd tot een Chinees probleem. Het zou ons, die geen vleermuizen eten, niet raken. Na de eerste beelden uit Italië en Spanje begreep iedereen dat dit een foute gedachtegang was. Het werd duidelijk dat we allemaal geraakt zouden worden. Wat begon als een Chinees probleem werd heel snel een wereldwijd probleem. Landen moesten snel drastische maatregelen treffen om ‘the curve’ te doen afvlakken. ‘Flatten the curve’ is een wereldwijde mantra geworden, maar velen vergeten (al heel snel!) dat dit de oorspronkelijke bedoeling was. De sociale maatregelen die we allemaal opgelegd kregen waren nooit bedoeld om het coronavirus uit te roeien. Ze moesten ervoor zorgen dat de medische capaciteit van het land niet overschreden werd, totdat men een vaccin had ontwikkeld. Dit laatste is en blijft de enige goede oplossing voor de lange termijn.
Ieder land deed dit op zijn eigen manier, maar politici hebben in vrijwel alle gevallen de grote beslissingen overgelaten aan medische experts. Politici begrijpen heel goed dat in de paniekerige sfeer die heerste je mensenlevens niet met geld kon of mocht vergelijken. Dat zou je een immoreel monster maken, en geen enkel politicus, behalve dan in Zweden, was dan ook bereid om dit te doen. De virologen en epidemiologen wisten beter en we moeten hun advies daarom ook overnemen. Dat de experts het virus niet in genoeg detail begrepen om goede medische beslissingen te nemen was niet belangrijk. Niemand had immers genoeg informatie en de beste oplossingen leken dezelfde te zijn die al eeuwenlang werden gebruikt: quarantaine en social distancing. Maar dat de experts niet genoeg nadruk op de economie hebben gelegd bij het implementeren van de nieuwe normen is inmiddels heel duidelijk geworden voor iedereen.
Alle landen hebben te maken met een economische ineenstorting. Ongekende werkloosheid, kapotte bedrijven, enorme subsidiehulppakketten en radeloosheid zijn inmiddels de norm en kenmerkend voor de huidige realiteit. In Curaçao hebben we mede door de zeer strenge maatregelen een enorme economische ramp, waar we moeilijk onderuit zullen komen. Zoals al uitgelicht, zijn twee van onze drie economische pilaren al zwak of kapot. Het toerisme, de enige echte reddingkans, wordt mogelijk niet door de wereldwijde ontwikkelingen, maar door verkeerde beslissingen ook kapotgemaakt. Een plan waarbij toeristen straks in een verplichte quarantaine van twee weken moeten gaan, is een dooddoener. Het plan kan best gesteund zijn door onderzoeken die zijn gedaan op de piek van de coronacrisis, maar de situatie verandert dagelijks en zo’n belangrijk plan kan derhalve niet gestoeld zijn op data van een maand geleden toen de Europese curve nog niet aan het afvlakken was. Er zijn ondertussen al verschillende vakantieoorden zoals Griekenland, Spanje en zelfs Italië, en nu ook Aruba die hebben aangegeven dat zij de grenzen weer open zullen gooien zonder quarantainemaatregelen. Waar denken de bedenkers van het Curaçaose quarantaineplan dat de vakantieganger dadelijk voor kiest...? Een vakantie in een quarantaine, of een vakantie in een vrij land waar ze van alles kunnen verkennen...? Dit welbedoelde plan lijkt een doodgeboren kind. Laten we alstublieft elkaar niet gaan aanpraten dat dit initiatief levensvatbaar is, want dat is het niet. Zo ga je niet om met je laatste en enige reddingkans.
Even om de zaken in perspectief te plaatsen: Griekenland is niet coronavrij en zal dit voorlopig ook niet worden. De meeste bezoekers die naar Griekenland zullen gaan, zullen ook uit landen komen waar het coronavirus onder controle, maar zeker niet uitgeroeid is. Dan lijkt het inderdaad logisch dat Griekenland normaal open kan gaan zonder quarantaine, omdat het virus niet in grote (abnormale) aantallen geïmporteerd zal worden. De Griekse medische capaciteiten zijn ook niet overschreden, dus is er geen direct gevaar voor de bevolking. Business as usual. De toerist zal dan zelf moeten bepalen of hij het aanvaardbaar vindt om naar Griekenland te gaan, wetende dat hij daar misschien een coronabesmetting kan oplopen. Dat risico loopt hij echter ook thuis in zijn eigen land, waar het virus ook niet is uitgeroeid.
Curaçao lijkt echter coronavrij. Dit lijkt veel aantrekkelijker voor een toerist, maar is het juist niet. Waarom? Het is vrijwel onmogelijk dat dezelfde politici die nog geen twee maanden geleden beslissingen hebben genomen die het eiland economisch kapot hebben gemaakt, nu opeens komen zeggen dat de grenzen normaal open kunnen. Hoe leg je aan de mensen uit dat de maatregelen die gisteren zo belangrijk waren om mensenlevens te redden opeens niet belangrijk meer zijn? Hoe leg je uit aan de ondernemer die alles kwijt is dat het toch anders had gekund? Zijn we allemaal voor schut gezet?
Dit lijkt een onmogelijke taak voor politici die nog ooit in de toekomst hun banen willen behouden via de stembus. Maar juist dit is hoognodig op dit moment. Genoeg met de ‘knee-jerk reactions’. We hebben ondertussen veel data en zien ook dagelijks wat om ons heen gebeurt. Dit heet voortschrijdend inzicht. We zijn een eiland dat op de korte en middellange termijn van toerisme moet leven. Je moet alles doen om ervoor te zorgen dat jouw enige resterende exportproduct niet in verval raakt en deugdelijk de wereldwijde concurrentie aankan. Met de verplichte quarantaine van veertien dagen maak je dit echter onmogelijk. De kleine aantallen toeristen die gebruik zullen maken van quarantainetoerisme zullen niet genoeg zijn om het bestaande toeristisch product in stand te houden en als echte redding te werken.
Ik stel daarom voor dat Curaçao zo snel mogelijk zonder verplichte quarantaine opengaat voor landen waar het coronavirus inmiddels onder controle is. Mocht het zo zijn dat we in de toekomst weer een besmetting krijgen, dan kunnen we die aan. Onze ziekenhuis- en ic-capaciteit is nooit onder druk komen te staan en is inmiddels ook veel groter dan in maart van dit jaar. Ons klimaat zorgt er ook voor dat de overdraagbaarheid stukken minder is omdat mensen over het algemeen veel buiten leven. De kans op verspreiding is dan kleiner. Verzin daarnaast nog wat extra regels, zoals testen vóór en tijdens de vakantie en introduceer desnoods ook de mogelijkheid om toeristen te repatriëren als ze toch besmet blijken te zijn, maar stap alstublieft af van de verplichte quarantaine. Mocht het zo zijn dat onze medische capaciteit ooit echt onder druk kan komen te staan, dan kunnen we altijd strengere maatregelen nemen. Maar je kunt niet het kind met het badwater weggooien. Een plan ontwikkelen om coronavrij te blijven zal vanaf het begin geen slagingskans hebben. Corona zal voorlopig onderdeel van het leven zijn. Landen die coronavrij willen blijven, zullen zich moeten afsluiten van de wereld, hetgeen geen duurzaam systeem zal zijn.
In Curaçao zal men zeggen dat quarantainetoerisme ook niet als duurzame oplossing bedoeld is. Let wel, dat als genoeg toeristische bedrijven kapot zijn dan zal het praktisch onmogelijk zijn om weer op te bouwen. Daarom gaan landen als Griekenland, Spanje, Italië en Aruba ook zeer snel open, zonder quarantaines. Vanaf juli 2020, over minder dan zeven weken, zullen de toeristische bedrijven als paddenstoelen omvallen als de NOW-subsidies op zijn en de banken weer de annuïteiten op de hypothecaire leningen gaan innen. Dat zou het einde van onze derde en laatste pilaar betekenen. Als men echter begrijpt dat de wereld voortaan doorgaat met corona, zal men oplossingen moeten vinden waarbij je corona in je land zal moeten tolereren, zolang de curve onder controle blijft. Het was nimmer de bedoeling ‘to crush the curve’. De bedoeling was ‘to flatten the curve and keep it flat’ totdat er een duurzame oplossing is zoals een vaccin. Tot dat er een vaccin is, moeten we oplossingen zoeken waarbij corona tot zekere hoogte wordt geaccepteerd. De kosten van een coronavrij eiland zullen waarschijnlijk meer levens kunnen kosten dan de kosten van een beheersbaar corona-eiland. Het is altijd beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.
De auteur, Carlo Gomes Casseres, is als ondernemer actief in onder meer de hotelsector van Curaçao.
