Een maand of drie geleden ging mijn column over de Landsverordening Optimalisering Overheidsgelieerde Entiteiten. Deze wet is op 15 augustus 2016 met algemene stemmen door de Staten van Curaçao aangenomen. Al een maand later, nog vóór de inwerkingtreding, werd er vanwege deze wet op Curaçao een algemene staking georganiseerd. De vakbonden konden zich met name niet verenigen met de grote inperking van de vrijheid voor werkgevers en werknemers om hun eigen arbeidsvoorwaarden uit te onderhandelen. De regering besloot toen om bekrachtiging van de wet voorlopig aan te houden. Vervolgens is inhoudelijk overleg gevoerd met de bonden, met de Kamer van Koophandel en met nog enkele andere stakeholders zoals de VBC. Vorige week berichtte deze krant dat er een akkoord is bereikt over een andere invulling van de wet. Er is een conceptwijzigingswet gemaakt. Zijn daarmee alle problemen opgelost? Nee.
Het kernpunt van de kritiek van de vakbonden was gelegen in de gelijkschakeling van de arbeidsvoorwaarden met de ambtenaren. In de conceptlandsverordening tot wijziging van de wet is dit punt grondig aangepakt. Prima. Er was echter nog heel veel meer op de wet aan te merken. Daarvan is een gedeelte gewijzigd. Voorbeelden van voorgestelde wijzigingen zijn de beperking van het toepassingsgebied van de wet, de afschaffing van de jaarlijkse verplichting om één procent van de waarde van de activa aan het Land af te dragen, het beperken van de aansprakelijkheid van bestuurders, het afschaffen van het bindend karakter van de adviezen van de toezichthoudende instantie en het invoeren van een 'pas toe of leg uit'-mechanisme. Tenslotte is de overgangsregeling belangrijk verbeterd. Dit zijn mijns inziens allemaal positieve veranderingen. Maar wat is er dan niet verbeterd? Ik geef vier voorbeelden.
Ten eerste is de toezichthoudende instantie nog steeds veel te zwaar opgezet en ingericht. Die wordt daardoor onnodig duur. Alle overheidsgelieerde entiteiten moeten maar liefst twee promille per jaar van hun bruto omzet afdragen voor het financieren van deze autoriteit. De autoriteit wordt daardoor ook onnodig bureaucratisch en machtig. Er moet nog steeds over van alles en nog wat advies worden gevraagd en gegeven. Dat vermindert sterk de slagvaardigheid van de ondernemingen en stichtingen. Het is ook onwenselijk vanuit een oogpunt van governance. Er komt nog een extra kapitein op het schip bij.
Ten tweede is er niets veranderd aan het (zeer zware) handhaving- en sanctiesysteem. Bestuurders die de wet (dreigen te) overtreden krijgen (ook persoonlijk) te maken met hoge bestuurlijke boetes. Dit is mijns inziens niet nodig. Een bestuurder die zich niet aan de wet houdt, wordt teruggefloten door zijn Raad van Commissarissen. Als die zich niet roert, zal ook de externe accountant aan de bel trekken. Tenslotte is de bestuurder ook rechtspositioneel (door het Land als aandeelhouder) aan te pakken en stelt hij zich bij overtreding bloot aan civielrechtelijke aansprakelijkheid. Om daar nog een grote schep aan bestuurlijke boetes bovenop te doen, is overdreven.
Ten derde staat in de wet een uitvoerig systeem van regulering voor aanbestedingen door overheidsgelieerde entiteiten omschreven. Op zichzelf is enige regulering van die aanbestedingen een positieve zaak. Echter, de wet geeft wel zeer gedetailleerde voorschriften voor de wijze van aanbesteden. Deze zullen zeker bij een aantal bedrijven tot problemen leiden. Versimpeling van deze regeling is dus wenselijk.
Ten vierde geeft de wet nog steeds allerlei voordelen aan het Land als aandeelhouder ten opzichte van andere aandeelhouders. Dat is in strijd met een andere wet, namelijk ons Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Dat schrijft namelijk voor dat aan alle aandelen gelijke rechten en verplichtingen zijn verbonden. Doordat er nu bij wet aan aandelen die door het Land worden gehouden eenzijdig meer rechten worden toegekend dan aan de andere aandelen, is er mogelijk sprake van ongerechtvaardigde ontneming van eigendom. Dat is in strijd met internationaal verdragsrecht.
Wat nu? De huidige (demissionaire) regering kan besluiten om het ontwerp tot wijziging naar de adviesorganen zoals de SER en de Raad van Advies te sturen. Met name de Raad van Advies had heel zware kritiek op het oorspronkelijke wetsvoorstel. Deze kritiek is vrijwel volledig genegeerd. Het is te hopen dat deze adviesorganen er met klem op wijzen dat het huidige voorstel weliswaar een verbetering is, maar dat het nog veel beter kan en moet. En dat de regering zich daarvoor inzet. Dat heet optimaliseren.
Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar corporate governance aan de UoC.
