Onderzoek: Bankrekening openen als erg lastig ervaren

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Vier op de tien inwoners van Curaçao geven aan dat het niet eenvoudig is een betaalrekening bij de bank te openen. Zo’n 16 procent heeft zelfs niet eens een bankrekening. Reden: ze hebben geen loonstrookje of ander bewijs van regelmatig inkomen.

Cash is nog altijd king op Curaçao. Contant geld is de meest gebruikte betaalwijze. En om aankopen te doen of rekeningen te betalen wordt - omslachtig - eerst cash opgenomen om deze dan te voldoen, ook al zijn er meer efficiëntere manieren.

Dit blijkt uit het Engelstalig onderzoek ‘Households’ financial affairs in Curaçao 2020’, naar de financiële positie en het betaalgedrag, dat de Centrale Bank CBCS in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft uitgevoerd. Het vond een jaar geleden plaats; van november 2019 tot februari 2020. In totaal werden 2.000 huishoudens benaderd voor een interview, met een response van 58 procent.

Dat cash nog zo’n dominante rol speelt blijkt wel uit het feit dat maar liefst 83 procent van de bouwmaterialen met contant geld werd aangekocht. Dit kan verklaard worden door de bouwsector, waar nog altijd veel cash in omgaat als gevolg van de ‘schaduweconomie’ die hier volop aanwezig is. Aldus het rapport. Maar ook - in elk geval nog tot voor kort - werd 38 procent van de belasting (omzetbelasting, inkomstenbelasting, motorrijtuigenbelasting en afvalstoffenheffing etc.) door middel van contante betaling voldaan, ondanks inspanningen van de overheid om de inning te automatiseren en digitaliseren.

Online shopping was ten tijde van het onderzoek nog niet zo populair. Nog geen kwart van de bevolking (23 procent) doet online aankopen. Dit heeft volgens het CBS waarschijnlijk te maken met het feit dat velen geen toegang hebben tot een creditcard in dollars (slechts 18 procent bezit een creditcard waarmee dollarbetalingen kunnen worden gedaan en deze groep verdient 3.000 gulden of meer per maand). Jongeren doen relatief meer aan online inkopen dan mensen op leeftijd.

Dat cash op het eiland erg populair is blijkt uit het antwoord dat 41 procent nog niet bereid is het gebruik van contant geld te stoppen of minderen. Tegelijkertijd blijkt het dus niet gemakkelijk om een betaalrekening bij een bank te openen. Dit verdient nader onderzoek, menen de opstellers, om zo de obstakels weg te nemen.

Ook vinden de meeste consumenten (74 procent) dat er behoefte is aan een elektronisch systeem dat hun overmakingen direct mogelijk maakt (zonder vertraging dus). En, niet onbelangrijk, acht op de tien (81 procent) is van mening dat de banktransactiekosten te hoog zijn en dus verlaagd moeten worden.

Voor online bankproducten heeft de consument toegang nodig tot internet en digitale apparatuur (‘smart devices’). De meesten, 70 procent, gebruiken dagelijks het internet, waarbij opvalt dat naarmate het opleidingsniveau hoger is er meer gebruik wordt gemaakt van het internet. Circa 81 procent bezit of heeft toegang tot elektronische apparatuur.

In alle leeftijdscategorieën zegt ongeveer de helft een spaarrekening te hebben. Een aanzienlijke hoeveelheid van de huishoudens (43 procent) wil liever niets antwoorden op de vraag of ze moeite hebben aan de maandelijkse verplichtingen te voldoen (volgens het CBS vermoedelijk omdat hun financiële situatie nog niet is wat het moet zijn om de eindje aan elkaar te knopen). Toch geeft 63 procent aan geld opzij te zetten.

Tegelijkertijd heeft 39 procent een of meer leningen lopen. De helft daarvan (50 procent) betreft een persoonlijke leningsschuld, gevolgd door een hypothecaire lening (27 procent) en een autolening (22 procent). Daarnaast zijn er creditcard- en studieleningschulden. Het valt op dat 35 procent met een studieleningschuld niet precies weet wat ze maandelijks moeten afbetalen.

Afgezien van een studielening wordt verreweg het meeste geleend bij een commerciële bank (variërend van 42 tot 97 procent). Een andere opvallende uitkomst van het onderzoek, aldus de opstellers, is dat 35 procent heeft geleend bij een natuurlijke persoon of een instelling die niet specifiek is aangeduid in de vragenlijst, dus waarschijnlijk kredietverstrekkers in de informele sector.

Wat het CBCS/CBS-onderzoek verder heeft blootgelegd is dat vooral jongeren tot 25 jaar (namelijk 34 procent) en ouderen vanaf 64 jaar (38 tot 46 procent) gebrek aan financiële kennis en vertrouwen hebben. Wat er volgens de opstellers op duidt dat deze groepen behoefte heeft aan het opkrikken van hun financiële geletterdheid.

Het onderzoek heeft ten doel inzicht te krijgen in de financiële kennis, de financiële problemen, de financiële positie en het betaalgedrag op Curaçao. Op basis van deze informatie kan de Centrale CBCS doelmatiger en effectiever activiteiten ontplooien op het gebied van financiële educatie, om verantwoord financieel gedrag van consumenten te stimuleren en hen weerbaar te maken tegen financiële schokken.

Maar verder ook om aanbevelingen te doen aan financiële instellingen met betrekking tot hun huidige financiële producten en diensten; betalingssystemen aanpassen/vernieuwen, om te kunnen voorzien in de behoeftes van de consument.

Om deze informatie goed in kaart te kunnen brengen, werden alle huishoudens die in de steekproef zijn gevallen verzocht om hun medewerking te verlenen aan het onderzoek. Het CBS is wettelijk verplicht om alle verzamelde gegevens strikt vertrouwelijk te behandelen.