Van onze correspondent
Den Haag - De meerwaarde van het Koninkrijk mag wel een stokpaardje genoemd worden van prof. mr. Jaime Saleh. In het Curaçaohuis was de minister van staat woensdag uitgenodigd voor een lezing, waarbij dit het centrale thema was.

Saleh, oud-gouverneur van de Nederlandse Antillen, oud-president van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie en emeritus hoogleraar Constitutioneel Koninkrijksrecht, was blij met de troonrede waarin koning Willem-Alexander nog eens het belang van samenwerking tussen de rijksdelen benadrukte. Maar, voegde hij er direct aan toe: ,,Het mag niet bij een loze kreet blijven, waarbij een naar binnen gekeerde mentaliteit de boventoon voert en kennelijk de gedachte heerst dat de wereld eindigt bij de grenzen en stranden van onze landen.”
Toch kunnen de waarden van het Koninkrijk der Nederlanden een voorbeeld voor de wereld zijn. Dat had Saleh immers als titel voor de lezing gekozen. Daarvoor moet er een gezamenlijke visie komen hoe concreet gebruikgemaakt kan worden van die meerwaarde. ,,Het gaat om een nieuwe dynamiek om de banden binnen het Koninkrijk aan te halen en meer inhoud te geven.”
Door deel uit te maken van het Koninkrijk moet elk land en eiland sterker staan in de wereld. ,,De schaal van onze eilanden is daarbij minder relevant. Wat wel van groot belang is, is sterk leiderschap van mensen met kennis, kunde, capaciteit en integriteit.” Die leiders moeten een visie hebben om de ambities en verwachtingen van de samenleving te ondersteunen en duurzame strategieën te ontwikkelen.
Een uitspraak die Saleh al vele malen heeft gedaan herhaalde hij ook in het Curaçaohuis: ,,Mensen kunnen niet in constitutionele constructies wonen en leven, mensen leven in hun woningen, in hun wijken; ze hebben brood op de plank en goede levensvoorzieningen nodig.”
Kortom, er moet niet voortdurend gediscussieerd worden over de staatkundige structuur. ,,Het gaat in de praktijk niet zozeer om de formele staatsrechtelijke status van een land of eiland, maar veel meer om de vraag op welke wijze in de praktijk invulling wordt gegeven aan die staatkundige status.”
,,Burgers hebben recht op en rekenen op een samenleving waar welvaart, welzijn en respect de boventoon voeren, aldus Saleh. Een bureaucratische invulling van de bestuurlijke constructies werkt alleen maar averechts, is zijn ervaring. Binnen het Koninkrijk moet samengewerkt worden aan investeringen in duurzame economische ontwikkeling, werkgelegenheid, gezondheidszorg en onderwijs. Op die manier kunnen sociaaleconomische achterstanden worden weggenomen.
Saleh is groot voorstander van het profiteren van de wederzijdse voordelen: Nederland als toegangspoort tot Europa en de Caribische Koninkrijksdelen in Latijns-Amerika. ,,Zo versterken wij elkaars economische potentieel. Dit moet op korte termijn veel verder worden uitgebouwd.” Deelname aan economische missies, zoals de laatste tijd meer gebeurt, juicht Saleh dan ook toe.
Als medeoprichter van het Comité Koninkrijksrelaties, samen met Pieter van Vollenhoven, kon Saleh het niet laten te wijzen op hun notitie ‘Investeren in gezamenlijkheid’ uit 2005. ,,De titel zegt het al: er is te weinig geïnvesteerd in gezamenlijkheid.” Er is nieuw elan nodig, waarbij ook maatschappelijke organisaties een rol hebben aan beide zijden van de oceaan.
,,Het Nederlanderschap moet meer betekenis krijgen dan het nu heeft. In deze context zijn aanduidingen als ‘allochtonen’ of ‘makamba’s’ niet meer van deze tijd. Wij zijn allemaal Nederlanders, waar wij ook vandaan komen.” Saleh noemde als maatstaven binnen het Koninkrijk de beginselen van de democratische rechtsstaat, fundamentele rechten, sociaal rechtvaardige verhoudingen, behoorlijk en deugdelijk bestuur. ,,Deze maatstaven gelden gelijkelijk voor alle landen van het Koninkrijk, al kan de vormgeving verschillend zijn.”
Het grootste probleem in de relaties in het Koninkrijk is volgens Saleh gebrek aan vertrouwen. ,,Er moet dus in alle openheid gewerkt worden aan het investeren in meer gezamenlijkheid en in vertrouwen, in zaken waar de burger echt profijt van heeft.” Door zich te concentreren op concrete samenwerking ‘kunnen we in het Koninkrijk samen laten zien hoe het anders kan en wat voor meerwaarde het Koninkrijk echt heeft en onze waardengemeenschap verder laten uitstralen naar de wereld’.

Foto Nico van der Ven