Analyse
Hoewel de grote vakantie officieel op maandag 6 juli begint, staan sommige leerlingen de facto al na 5 juni - ruim een maand eerder - soms letterlijk op straat. Dan zijn van een deel van de scholen de toetsen achter de rug, wordt er geen les meer gegeven, moeten leerkrachten de proefwerken corrigeren en vooral uren, dagen en kennelijk zelfs weken achtereen vergaderen over de cijfers, eindrapporten en het al dan niet overgaan van hun scholieren. Het nieuwe schooljaar 2015/2016 begint dan pas weer op donderdag 6 augustus. In de ergste gevallen zijn er dan leerlingen die ruim twee maanden lang ‘vrij’ zijn.
Zet tien schoolgaande kinderen op een rij en negen-en-een-half vindt dit geen enkel probleem, maar het is natuurlijk wél een probleem. Een groot educatief en maatschappelijk probleem. Ten eerste gaat dit ten koste van de effectieve lestijd en wordt de leerstof voor het laatste rapport, om maar eerder ‘klaar’ te zijn, in een korte(re) periode gestouwd - om niet te zeggen: afgeraffeld, met alle onnodige extra stress voor de leerlingen van dien. Ook belanden de scholieren hiermee buiten hun schuld om in een grijs gebied; formeel wel leerplicht, waarbij in sommige gevallen ook daadwerkelijk handhavend wordt opgetreden, maar op school zelf is er geen aandacht voor ze en krijgen ze soms te horen dat ze alleen maar in de weg lopen. En thuis is nauwelijks opvang voor ze.
De feitelijke situatie op Curaçao is nu eenmaal - sla de statistieken van het CBS er maar op na, maar kijk ook in je directe omgeving - dat er zeer veel éénouderhuishoudens zijn; van moeders die naast moeder zijn vaak ook vader moeten spelen omdat de laatste er veelal niet is, maar die daardoor ook regelmatig (enig) kostwinnaar zijn en vanwege lange werkdagen lang niet altijd thuis (kunnen) zijn. Vakantieplannen beginnen pas, het woord zegt het al, in de vakantie. En kinderopvang is schaars, niet gereguleerd en daardoor duur (geworden). Ouders zitten daarom met de handen in het haar.
Is dat de zorg of verantwoordelijkheid van schoolbesturen en leraren? Voor zover zij hierop ‘nee’ antwoorden, geldt dit in wezen in elk geval wel voor de periode voordat de officiële vakantie begint. Zoals vaker schuiven betrokkenen de schuld(vraag) ver van zichzelf af en is er niemand verantwoordelijk. De onderwijsinspectie wijst naar de schoolbesturen en leerplichtambtenaren en zegt letterlijk ‘geen politieagent’ te zijn. Onderwijsinspecteur Rubia Bitorina - zelf nota bene kortstondig minister van Onderwijs geweest voordat ze door haar partij PS de zoveelste was die werd vervangen - maakt het helemaal bont met haar opmerking dat scholen ‘ook geen opvangcentra’ zijn. Nee, maar alles kan zo worden beredeneerd dat uiteindelijk niemand blaam treft. Maar ook dat niemand de verantwoordelijkheid neemt. En het kind is dan letterlijk het kind van de rekening.
De praktijk van zo tegen het eind van het schooljaar steeds meer de tijd nemen voor eigenlijk alles behalve daadwerkelijk onderwijs geven of andere educatieve programma’s voor het schoolgaande kind, is niet van nu. Het speelt al langer. Maar het was niet altijd zo. Het is er gaandeweg ingeslopen, omdat er van hoger hand toch niet tegen werd opgetreden, en het lijkt steeds ‘erger’ te zijn geworden. Zodanig zelfs dat sommige scholen al deze week ‘klaar zijn’ met het schooljaar 2014/2015. Aan het (geringe) aantal officiële vrije dagen, kan het niet liggen: dat zijn er conform de vakantieregeling jaarlijks 61. Overigens zijn er verschillen tussen scholen met hetzelfde onderwijstype, zoals havo en vwo. Een deel begint niet alleen later met de toetsweek, maar zorgt ook daarna nog voor alternatieve zinvolle en leerzame projecten, zoals korte stages op de werkplek. Zo kan het ook.
Dit past tevens veel meer in de geest van de verlengde schooldag, waar al decennia over wordt gepraat en dat zelfs in ambitieuze verkiezings- en regeringsprogramma’s belandde, maar waar in de praktijk nog te weinig mee is gedaan. De verlengde schooldag heeft nou net ten doel, wat met de kunstmatig ‘verlengde vakantie’ teniet wordt gedaan, namelijk om veel méér tijd te investeren in het onderwijzen van jongeren én tegelijk te zorgen voor gezonde en nuttige opvang. Ten behoeve van het Curaçaose kind, met als doel een betere samenleving.
Wil dat slagen dan zijn naast meer geld, vooral nodig motivatie om ‘the extra mile’ te gaan en verantwoordelijkheidsbesef. Welke minister van Onderwijs heeft de moed om dit daadwerkelijk op de agenda te zetten en te realiseren? Welke directie- en bestuursleden van schoolbesturen hebben de durf dit volop te ondersteunen? En welke voorzitter van onderwijsvakbond Sitek heeft het lef om niet alleen te klagen over de arbeidsomstandigheden van de leden, maar óók constructief en concreet een handje te helpen bij het halen van het grotere doel: beter en effectiever onderwijs. Betrek daarbij ook ouders en vooral leerlingen zelf, en het gaat … lukken.
