Van onze correspondent
Den Haag - In de laatste 5 jaar zijn ruim 6.000 niet-Nederlands ingezetenen toegelaten tot de publieke zorgverzekering op Bonaire, Saba en Sint Eustatius.

De Tweede Kamer wilde weten waar deze stijging vandaan komt en of er sprake kan zijn van misbruik. Onlangs zijn hier tijdens de behandeling van de 1e suppletoire begroting VWS 2025 vragen over gesteld en afgelopen week kwam het ministerie met antwoorden.
Het precieze aantal niet-Nederlands ingezetenen is volgens het ministerie niet te geven. ,,De registratie in ons zorgadministratiesysteem wordt niet gedaan op basis van (laatst bekende) nationaliteit. Om toch een indicatie te kunnen geven van de groep niet-Nederlandse ingezetenen, is gekeken naar het geboorteland van een persoon”, aldus VWS. Tot Nederlandse ingezetene wordt gerekend degene die Bonaire, Sint Eustatius, Saba of (Europees) Nederland als geboorteland heeft. Tot niet-Nederlandse ingezetene wordt gerekend degene die elders is geboren. Door gebruik te maken van deze indicator zegt het ministerie tot een benadering van de werkelijke situatie te komen.
Er is gekeken naar het bruto aantal nieuwe inschrijvingen, personen die zijn vertrokken zijn niet meegenomen in de cijfers. Voor de startdatum van verzekering is de startdatum van een beschikking gehanteerd en niet de datum van inschrijving op een van de eilanden. De indicatoren verblijfsduur en gemaakte zorgkosten zijn niet uit de zorgadministratiesysteem te halen.
Uit de gepresenteerde cijfers blijkt dat het aantal nieuwe inschrijvingen zorgverzekering van niet-Nederlandse ingezetenen per jaar in de afgelopen 5 jaar is gestegen van 819 in 2020 naar 1.400 in 2024. In totaal gaat het om 6.299 personen. Hiervan hebben zich 5.185 op Bonaire gevestigd, 601 op St. Eustatius en 513 op Saba. Uitgesplitst naar leeftijdscategorieën gaat het om 1.368 jongeren tot en met 17 jaar, 4.659 mensen in de leeftijdsgroep tussen 18 en 65 jaar en 272 van 65 jaar en ouder. Verreweg het grootste deel van de nieuwkomers is afkomstig van Aruba, Curaçao en St. Maarten (2.303). Verder komen ze uit 15 andere landen waarbij de Dominicaanse Republiek (869), Venezuela (620) en Colombia (705) hofleverancier blijken te zijn. Haïti, Peru, de Verenigde Staten en Suriname zijn alle 4 goed voor ruim 300 nieuwe inschrijvingen. Opvallend is dat er zich 56 Filippijnen op Saba hebben gevestigd.
Wanneer de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ernaast worden gelegd blijken deze (totaal) niet overeen te komen met wat het ministerie presenteert. Zo is het totale aantal inwoners van de BES-eilanden ‘slechts’ gestegen met 4.410. Hiervan zijn er volgens het CBS 3.139 niet-Nederlands ingezetene en 768 zijn afkomstig van de 3 Caribische landen. De grote discrepantie tussen de cijfers kan mogelijk worden verklaard door de manier van tellen. Het CBS gaat uit van de stijging van het aantal inwoners en niet van het aantal personen dat staat ingeschreven bij de zorgverzekering. Verder gaat het CBS uit van het aantal mensen dat zich nieuw op de eilanden vestigt, minus het aantal dat vertrekt.
De forse instroom en de steeds maar oplopende zorgkosten was voor de Tweede Kamer aanleiding om te vragen of er maatregelen worden genomen om zorgmigratie naar Caribisch Nederland (CN) te voorkomen en de publieke zorgverzekering te beschermen tegen misbruik, bijvoorbeeld door invoering van een woonduurcriterium, medische toelatingseisen of uitsluiting van reeds bestaande aandoeningen. VWS antwoordt dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) verantwoordelijk is voor het immigratiebeleid ten behoeve van CN. ,,Om in aanmerking te komen voor de publieke zorgverzekering moet iemand rechtmatig woonachtig of werkzaam zijn op Bonaire, Sint Eustatius of Saba. Binnen de bestaande wettelijke kaders vinden controles plaats op de verzekeringsgerechtigheid. Daarnaast kunnen verstrekte bedragen achteraf worden teruggevorderd indien blijkt dat deze ten onrechte zijn betaald.” Volgens het ministerie is er op dit moment geen sprake van een uitbreiding van de uitsluitingsgronden zoals opgenomen in het Besluit zorgverzekering BES met aanvullende criteria. ,,Tegelijkertijd blijft de uitvoeringspraktijk alert op signalen van mogelijk oneigenlijk gebruik van zorg.”