Bonaire: ‘Wij willen niet als tweederangsburgers behandeld worden’

Van onze correspondent
Den Haag/Kralendijk - Bewoners van Bonaire en Greenpeace eisen dat de regering Bonaire beschermt tegen de gevolgen van klimaatverandering. Een sommatiebrief, een laatste waarschuwing voordat de eisers de Nederlandse Staat dagvaarden bij de rechtbank, wordt vandaag in Den Haag bezorgd bij premier Rutte. Nederland moet de CO2-uitstoot sneller omlaag brengen en concrete maatregelen nemen om het eiland en haar inwoners te beschermen, zo staat in de sommatiebrief die de advocaten van Greenpeace vandaag (11 mei) namens hen naar premier Rutte sturen.

Volgens de zeven individuele eisers is de Nederlandse staat nalatig omdat de bijzondere gemeente Bonaire niet beschermd wordt tegen klimaatverandering. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit bleek vorig jaar dat de gevolgen van klimaatverandering in het Caribisch gebied nu al het dagelijks leven raakt en dat Bonaire in de nabije toekomst voor een groot deel dreigt te overstromen als er geen maatregelen worden genomen. Vertegenwoordigers van de Caribische diaspora en Greenpeace zijn aanwezig bij het Torentje in Den Haag met een spandoek met daarop: ‘Wij eisen rechtvaardigheid - Klimaatzaak Bonaire’.

Veilige toekomst Bonaire waarborgen
Op Bonaire benadrukken de eisers dat ze klimaatrechtvaardigheid en een veilige toekomst voor hun eiland willen. Een van hen is Jackie Bernabela, 65 jaar en docente: ,,Ik zie dat klimaatverandering effect heeft op Bonaire, ook al is ons eiland klein en onze uitstoot ook. Tot nog toe luisteren ze niet naar ons. Als er geen druk wordt uitgeoefend op Den Haag, gebeurt er niks op Bonaire”, aldus Bernabela. Sociaal werker Danique Martis (25) eist ook actie: Ze zegt het belangrijk te vinden dat de Nederlandse regering verantwoordelijkheid neemt. ,,Caribisch Nederland (CN) is al te lang vergeten. Wij willen klimaatrechtvaardigheid. Voor Europees Nederland zijn er wel plannen voor bescherming tegen de stijgende zeespiegel en andere gevolgen van de klimaatcrisis, maar voor Bonaire nog niet.” Tuinder Onnie Emerenciana heeft zich bij de eisers aangesloten omdat hij vindt dat de bewoners van Bonaire niet als tweederangsburgers behandeld moeten worden. ,,Het zou niet uit moeten maken of je op Bonaire, op Ameland of in Valkenburg woont. De overheid heeft de plicht om ons allemaal te beschermen tegen de overstromingen en andere levensbedreigende gevolgen van de klimaatcrisis. Ook in CN”, aldus Emerenciana.

Het kabinet kiest er volgens Greenpeace tot op heden voor om de inwoners van Bonaire niet te beschermen, terwijl dat hard nodig is. Daarom stelt de natuurbeschermingsorganisatie vandaag samen met inwoners van Bonaire de Nederlandse Staat aansprakelijk. ,,De overheid heeft de plicht om de opwarming van de aarde zoveel mogelijk te beperken en haar deel bij te dragen aan klimaatrechtvaardigheid voor de generaties van nu en in de toekomst. We eisen dat Bonaire beter beschermd wordt en dat de Nederlandse overheid de uitstoot van CO2 sneller omlaag brengt, want anders blijven we dweilen met de kraan open”, zegt Andy Palmen, directeur van Greenpeace Nederland.

Het maakt volgens Greenpeace een wereld van verschil of het lukt de opwarming van de aarde onder de 1,5 graad te houden, zeker voor Bonaire. De eisers willen dat de Nederlandse Staat haar eerlijk deel (fair share) bijdraagt aan de wereldwijde inspanningen om onder deze grens te blijven. In 2040 moet de uitstoot binnen de Nederlandse grenzen teruggebracht zijn naar nul. ,,Het kabinet lijkt tot nu toe geen gehoor te geven aan de roep om concrete actie voor CN en beleid waarmee we onder de 1,5 graad opwarming kunnen blijven. Hoewel wij ons graag laten verrassen, verwachten we niet dat dit door deze sommatiebrief ineens zal veranderen, en zullen we dus doorgaan met de voorbereidingen van een dagvaarding en rechtszaak tegen de Staat”, aldus advocaat Minke de Haan van advocatenkantoor Kennedy van der Laan in Amsterdam, dat de eisers vertegenwoordigt.

Als de wereldwijde uitstoot niet flink naar beneden wordt gebracht, dreigt Bonaire hard geraakt te worden. Eind deze eeuw zou een vijfde van Bonaire kunnen overstromen, waaronder delen van de hoofdstad Kralendijk. Bovendien neemt bij storm het risico op overstromingen verder toe. In elk van de door de Vrije Universiteit onderzochte klimaatscenario’s zullen ook wegen en andere fundamentele infrastructuur schade oplopen. Naast overstromingen krijgt het eiland ook te maken met toenemende hitte en het afsterven van koraal. Als de wereldwijde opwarming tot 1,5 graden wordt beperkt, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs zijn de gevolgen nog steeds ernstig, maar aanzienlijk kleiner dan wanneer de wereldwijde opwarming verder oploopt. Greenpeace en de eisers roepen zo veel mogelijk mensen op om hun steun voor de rechtszaak uit te spreken via de speciale website.
https://act.gp/klimaatzaak-bonaire

Staat moet binnen zes weken reageren
In de 21 kantjes tellende sommatiebrief constateren de eisers dat de Staat weliswaar erkent dat klimaatverandering een groot probleem is, dat gedegen kennis over en onderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering in Nederland cruciaal is en dat het treffen van adaptatiemaatregelen van groot en urgent belang is, nu klimaatverandering op dit moment al schade oplevert. Maar tegelijkertijd constateren ze dat diezelfde Staat geen onderzoek heeft laten doen naar de gevolgen van klimaatverandering op Bonaire, er geen wet- of regelgeving bestaat die ziet op maatregelen in het kader van klimaatadaptatie op Bonaire en er vooralsnog geen maatregelen zijn getroffen in het kader van klimaatadaptatie op Bonaire. Ook heeft de Staat geen financiële middelen beschikbaar gesteld voor klimaatadaptatie op Bonaire.

Om Bonaire te beschermen tegen de buitengewone gevolgen van verdere klimaatverandering sommeren de eisers de Staat op grond van het voorgaande met hen in overleg te treden teneinde tot afspraken en invulling te komen die aan een drietal eisen voldoet. Ten eerste moet de Staat de nodige maatregelen treffen op het vlak van adaptatie die nodig zijn om Bonaire adequaat te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Verder dient er consistent en effectief beleid te worden ontwikkeld en uitgevoerd dat garandeert dat in 2030 een reductie van 100 procent van de Nederlandse bijdrage aan de emissie van alle broeikasgassen ten opzichte van 1990 zal zijn gerealiseerd. Om dit te bereiken dient de Staat alle maatregelen te treffen die nodig zijn om ervoor te zorgen dat het gezamenlijk volume van de jaarlijkse nationale emissie van alle broeikasgassen uiterlijk per 1 januari 2040 met 100 procent zal zijn afgenomen ten opzichte van de emissie in 1990. De eisers verzoeken de Staat uiterlijk zes weken na de dagtekening van de brief, uiterlijk op 22 juni 2023, schriftelijk te bevestigen dat de Staat bereid is met eisers in overleg te treden, om vervolgens uiterlijk op 30 september 2023 tot schriftelijke afspraken te komen over de hiervoor genoemde eisen.

Indien binnen deze termijn van zes weken geen reactie wordt ontvangen, of partijen niet uiterlijk op 30 september 2023 tot schriftelijke afspraken hebben kunnen komen, zullen de eisers ervan uitgaan dat de Staat niet tot het maken van die afspraken bereid is, althans dat verder overleg geen zin heeft. In dat geval zien ze geen andere mogelijkheid dan deze kwestie aan de rechter voor te leggen.