Van onze correspondent
Kralendijk - Tijdens een duiktrip op Bonaire zag wetenschapsredacteur Anne van Kessel van NRC Vandaag met eigen ogen dat het koraal verbleekt en verdwijnt.

Tegelijkertijd zag ze dat er mensen zijn die het koraal nog proberen te redden. Ze vraagt zich af of dat nog wel zin heeft. ,,Is werken aan het herstel van koraal niet dweilen met de kraan open zolang er aan de oorzaak van de achteruitgang niets gedaan wordt?”
Van Kessel was 10 jaar geleden voor het laatst op Bonaire. Ze zegt het een van de mooiste plekken te vinden om te duiken. Er was nu minder vis dan ze zich herinnerde maar de toestand van het koraal had ze erger verwacht. ,,Ik dacht dat het veel meer verbleekt zou zijn maar dat viel reuze mee.” Wat haar wel opviel was dat ze voor de kust op verschillende plekken ‘een gek soort kerstbomen’ zag. Witte palen met zijtakken eraan waar allemaal stukjes koraal hangen. Het bleek om een onderzoeksproject te gaan en Van Kessel wilde hier meer van weten. Ze is gaan duiken met marien bioloog Sanne Tuijten, assistent-coördinator van Reef Renewal Foundation Bonaire (RRFB) en een van de mensen die deze ‘kerstbomen’ onder water plaatsen.
Het doel van RRFB is om het koraal te repareren en terug te brengen naar de staat hoe het 30 jaar geleden was. In een onlangs verschenen rapport wordt vastgesteld dat tussen 2009 en 2018 wereldwijd 14 procent van de koraalriffen is verdwenen. Dat komt door verzuring en opwarming en vooral de ondiepe riffen hebben hier last van. ,,Op Bonaire is het rif rond 5 meter diepte vrijwel geheel verdwenen. Dat is al in de jaren ’70 gebeurd door een ziekte, maar het koraal is niet veerkrachtig genoeg om zich te herstellen”, aldus Van Kessel. Volgens haar is er echter meer aan de hand. ,,In 2011 woonden er 15.000 mensen op Bonaire en nu ruim 21.000. Al die poep die wordt opgevangen in beerputten en septic tanks zorgt voor algengroei in zee die de koralen bedekken.” Ook jachten die voor de kust liggen lozen nog steeds de vuilwatertank in zee.
Koraalriffen zijn de kraamkamers van de oceaan, dus er zou heel wat biodiversiteit verloren gaan wanneer ze verdwijnen. Daarnaast is het een toeristische trekpleister en fungeert het als golfbreker waardoor de kust beschermd wordt. RRFB heeft op 10 plekken rond het eiland 130 ‘kerstbomen’ neergezet. Na 6 tot 9 maanden kan het nieuwe koraal worden uitgezet op de zandbodem in de hoop dat er een nieuw rif wordt gevormd. Om voor nieuw genetisch materiaal te zorgen wordt er een ook soort IVF uitgevoerd op het koraal. De eicellen en spermacellen worden tijdens de ‘spawning’ cyclus verzameld en vervolgens worden deze in het laboratorium samengebracht. De larven die hieruit ontstaan worden na een paar weken uitgezet in zee.”
Tuijten is er volgens Van Kessel van overtuigd dat het werkt. Inmiddels is er 1 hectare rif hersteld. Ecoloog Eric Meesters van de Wageningen Universiteit is in principe ook heel enthousiast maar hij heeft zijn kritische kanttekeningen. ,, Het werkt vooral goed op plekken waar de waterkwaliteit goed is. De gebruikte soorten zijn snelle groeiers, dus bereik je snel resultaat”, aldus Meesters. Over de vraag of het rif weer terug kan worden gebracht in de staat van 30 jaar geleden wil Tuijten geen uitspraak doen. Meesters is duidelijker. Hij vindt dit project niet dé oplossing voor de achteruitgang van de koraalriffen. Eerst moeten volgens hem de oorzaken van de achteruitgang worden aangepakt voordat het rif echt hersteld kan worden. ,,Nu is het dweilen met de kraan open. De oplossing ligt bij de politiek. Zolang de eilanden zelf mogen bepalen wat er op het land gebeurt zal het er in zee niet beter op worden.”