Zorgkosten BES aanzienlijk lager dan in Nederland
Van onze correspondent
Den Haag - Het streven voor de komende jaren is om in Caribisch Nederland (CN) een zorgniveau te bereiken dat ‘gelijkwaardig’ is aan dat van Europees Nederland. Dit blijkt uit het rapport ‘The Caribbean Netherlands Health system review’ dat staatssecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport deze week naar de Kamer heeft gestuurd.
Indicatoren zoals de levensverwachting laten volgens de onderzoekers in CN niet alleen een gestage verbetering zien maar ook dat inwoners van de eilanden gemiddeld langer kunnen leven dan die van Europees Nederland (EN) en de EU. Wat verder opvalt in het rapport is de conclusie dat de kosten voor de zorg lager zijn dan in EN.
In het rapport dat is opgesteld door de European Observatory on Health Systems and Policies wordt zowel terug als vooruit gekeken. Sinds 10 oktober 2010 wordt het gezondheidsstelsel in Caribisch Nederland (CN) beheerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De afdeling Zorg en Jeugd Caribisch Nederland (ZJCN) binnen VWS houdt toezicht op de budgettering en regelgeving vanuit Den Haag. De aanvankelijke focus om de gezondheidsvoorzieningen en zorg binnen Nederland op een ‘aanvaardbaar’ niveau te brengen, leidde tot de invoering van een ziektekostenverzekering voor ingezetenen van CN.
Gedragsmatige leefstijlfactoren vormen volgens de onderzoekers een bedreiging voor de gezondheidsresultaten. Lacunes in het huidige gegevenslandschap over de gezondheid van de bevolking moeten volgens het rapport worden aangepakt om een vollediger beeld te krijgen. De bevolking op de BES-eilanden, met name Bonaire, groeit veel sneller dan in EN, met name onder inwoners die in EN zijn geboren. Bovendien vergrijst de bevolking. ,,Deze twee trends zullen van invloed zijn op de duurzaamheid van het BES-gezondheidssysteem op de lange termijn”, aldus de onderzoekers. Vanwege de unieke context op de BES-eilanden werd het gezondheidssysteem van EN niet geïmplementeerd.
Bonaire heeft een ziekenhuis (Fundashon Mariadal) met verschillende afdelingen, operatiekamers en een hemodialyseafdeling. Bonaire heeft ook zes huisartsenpraktijken en één kliniek buiten kantooruren. Op Sint Eustatius en Saba fungeren de Stichting St. Eustatius Gezondheidszorg (SEHCF) en Saba Cares als enige zorgaanbieders (met huisartsen in dienst) en zij bieden veelal eerstelijnszorg met beperkte capaciteit voor acute zorg. Spoedeisende, revalidatie-, langdurige, geestelijke, palliatieve en tandheelkundige zorg worden op de afzonderlijke eilanden in verschillende mate verleend.
Zoals de meeste gezondheidsstelsels wereldwijd, zijn tekorten aan gezondheidswerkers een grote uitdaging voor de BES-eilanden. Beperkte lokale opleidingsmogelijkheden, plus lagere niveaus van gekwalificeerde en beschikbare professionals, maken werving uit het buitenland noodzakelijk. Bij doorverwijzing wordt het beleid van ‘dichtbij als het kan, verder weg als het moet’ gehanteerd. Saba en Sint Eustatius zijn meer afhankelijk van verwijzingen naar buiten het eiland dan Bonaire omdat ze een veel beperkter dienstenaanbod hebben.
De verantwoordelijkheden op het gebied van volksgezondheid op de BES-eilanden worden gedeeld tussen het nationale niveau en de openbare lichamen op de eilanden. De volksgezondheidsagenda wordt volgens de onderzoekers steeds meer afgestemd op de lokale context. ,,Naarmate de bevolking op de BES-eilanden zowel toeneemt als vergrijst, kunnen verder gezondheidsonderzoek en behoefteanalyses zorgen voor preventie, voorlichting en samenwerking tussen belanghebbenden.”
De vroege focus op de invoering van de verplichte, universele ziektekostenverzekering, het verbeteren van de toegankelijkheid en kwaliteit van de gezondheidszorg heeft op Bonaire geleid tot investeringen in op het eiland gevestigde zorgaanbieders, het versterken van de eerstelijnszorg, het uitrusten en verbeteren van Fundashon Mariadal (inclusief het binnenhalen van tijdelijke medisch specialisten) en het sterk verminderen van verwijzingen naar buiten het eiland. Sinds 2012 is ook de geestelijke gezondheidszorg versterkt via Mental Health Caribbean.
Kwaliteitsrapporten van aanbieders, volksgezondheidsrapporten van de volksgezondheidsafdelingen, informatie over klachtenprocedures en verdere analyse van wanneer en waarom inwoners zorg uit eigen zak betalen, zijn volgens de onderzoekers allemaal pijlers van een mogelijke bredere strategie voor gezondheidsonderzoek, meer transparantie en een uitgebreide beoordeling van de prestaties van het gezondheidssysteem.
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt liggen zorguitgaven per hoofd van de bevolking op de BES-eilanden net onder de uitgaven in EN. Na aftrek van de logistieke kosten die gepaard gaan met uitzending liggen de zorguitgaven per hoofd van de bevolking sinds 2020 zelfs aanzienlijk onder die van EN.
