‘Juridische plicht iedereen minimaal bestaansrecht te geven’
Van onze correspondent
Kralendijk - Consumentenbond Unkobon verkent de mogelijkheid om een rechtszaak aan te spannen tegen de Nederlandse staat. Hiermee wil ze afdwingen dat iedereen in Caribisch Nederland (CN) een minimaal bestaansrecht krijgt.
Volgens tijdelijk voorzitter van de bond Wietze Koopman moet Bonaire het niet hebben van de politiek. ,,Al vijf tot zes jaar geleden is er een motie aangenomen in de Tweede Kamer dat er een sociaal minimum moet komen op basis van de kosten van levensonderhoud. Nu blijkt dat druk vanuit de politiek niet helpt, rest alleen de gang naar de rechter”, aldus Koopman. Naar aanleiding van de motie heeft het kabinet het zoveelste onderzoek laten uitvoeren naar het sociaal minimum op Bonaire. ,,Eigenlijk hebben ze het Nibud-onderzoek van 2014 een keer overgedaan en natuurlijk kwam eruit dat het hier hartstikke duur is”, aldus Koopman. Het probleem is volgens hem dat er politieke onwil is om er iets aan te doen. ,,Ze zijn de hele tijd bezig met uitstelbeleid. Het eerste rapport over armoede op de drie eilanden is uit 2012 en daarna is rapport op rapport gekomen. Iedere keer met dezelfde conclusie dat Bonaire er na 10-10-‘10 enorm op achteruit was gegaan.” Volgens Koopman komt dit voornamelijk doordat Nederland vanaf 1 januari 2011 een nieuw belastingstelsel heeft ingevoerd. ,,In dat stelsel zit een verschuiving van de belasting op winst en inkomen naar belasting op producten. Belastingen op winst en inkomen worden gedragen door de sterkste schouders en die op producten door iedereen, ook de minima.” Ondernemers betaalden in 2011 tweeëneenhalf keer zoveel omzetbelasting (ABB) en dat resulteerde in prijsstijgingen. Hierdoor kwamen steeds meer mensen met minimuminkomen in de knel. Uit alle onderzoeken die gedaan zijn blijkt volgens Koopman dat er weliswaar economische groei is maar dat slechts een kleine groep daarvan profiteert.
Vóór 10-10-‘10 werd beloofd dat de voorzieningen zouden worden opgekrikt naar een vergelijkbaar niveau als in Nederland. ,,Voor onderwijs en de zorg is dat redelijk gelukt en we hebben de mooiste gevangenis van heel Zuid-Amerika. En dat is dus het Nederlandse armoedebeleid. Kinderen krijgen de kans op goed onderwijs maar gaan iedere ochtend met een lege maag naar school.” In Nederland is ophef over het feit dat daar nog steeds 7 procent van de bevolking onder de armoedegrens leeft terwijl er amper belangstelling is voor het feit dat dat percentage hier 40 procent is. ,,Er zijn Kamerleden die inmiddels, ook onder druk van de Nationale Ombudsman, wat feller worden hierop en staatssecretaris Raymond Knops vertelt in de Tweede Kamer steeds dat er veel stappen zijn gezet, maar de financiële effecten hiervan zijn nagenoeg nul. Alleen de subsidies vanaf 2020 op de vaste tarieven van elektriciteit, water en internet hebben een klein effect gehad.” Nadat in 2018 het onderzoek van Regioplan was gepresenteerd over het sociaal minimum heeft het kabinet volgens Koopman een truc uitgehaald. In de definitieve versie is er, om de armoedegrens te bepalen, een kwart vanaf gehaald en vervolgens is daar een verlaging van de kosten van levensonderhoud tegenover gezet die tot op de dag van vandaag niet gerealiseerd is.
De Nederlandse politiek is volgens Koopman bezig met het uitstellen van de verantwoordelijkheid. ,,Maar als je het juridisch bekijkt, zijn ze verplicht om iedereen een minimaal bestaansrecht te geven. Dat staat gewoon in de grondwet en het is maar de vraag of het feit dat CN een bijzondere gemeente is rechtvaardigt dat je mensen in bittere armoede laat leven.”
Koopman heeft er weinig vertrouwen in dat het in een volgend kabinet beter zal gaan en daarom wil Unkobon een procedure starten met de eis dat Nederland voldoende moet doen om mensen in CN een normaal bestaan te garanderen. ,,Als je als overheid tien jaar lang niets hebt gedaan om de grondwet en verschillende verdragen na te leven dan wordt het tijd dat de rechter tegen de Staat zegt dat je onrechtmatig bezig bent.”
Unkobon heeft zelf niet de middelen om dit te bekostigen. Nu wordt nu eerst gekeken hoe het juridisch zit en voor deze kosten is een sponsor gevonden. Als de uitkomst van deze verkenning is dat een rechtszaak kans van slagen heeft, wordt gezocht naar mogelijkheden om de 50 tot 100 duizend euro die dit gaat kosten verder gefinancierd te krijgen. In de loop van de komende week wordt duidelijk of een rechtszaak kans van slagen heeft, maar Koopman heeft er alle vertrouwen in.
