Van onze correspondent
Den Haag - De bijzondere uitkeringen voor Caribisch Nederland van de Nederlandse regering zijn door de jaren heen stabiel. Alleen de incidentele uitgaven zijn na orkaan Irma geëxplodeerd: van 2,7 miljoen euro in 2016 naar bijna 33 miljoen op de lopende begroting voor 2019.
Dit blijkt uit een overzicht dat staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Het is een inhaalslag nadat Knops een maand geleden erachter kwam dat het wettelijk verplichte jaarlijkse overzicht van de bijzondere uitkeringen sinds 2015 achterwege was gebleven.
Het nu gestuurde overzicht met terugwerkende kracht geeft een beeld van de ontwikkelingen in de uitgaven. Bijzondere uitkeringen zijn voor een specifiek doel en komen bovenop de vrije uitkering voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Het geld kan worden teruggevorderd als het niet wordt besteed door de openbare lichamen.
De grootste ontwikkeling zit in de incidentele uitgaven van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Infrastructuur en Waterstaat (I&W). BZK gaf in 2015 en 2016 rond 2,5 miljoen euro uit, in 2017 schoot dat al omhoog naar 5,2 miljoen en vorig jaar werd 10,5 miljoen euro uitgegeven onder deze post. Op de begroting voor 2019 is 14,3 miljoen uitgetrokken. Bij I&W beginnen de bijzondere uitkeringen in 2017 met 93.000 euro. Vorig jaar was dat al 11,2 miljoen en op de begroting 2019 staat 18,6 miljoen euro.
Knops schrijft in de toelichting dat deze uitkeringen van BZK ‘voornamelijk (zijn) besteed aan noodhulp en wederopbouw op Saba en Sint Eustatius’. Specifiek noemt hij de klif op Statia. De bedragen zijn in het overzicht niet uitgesplitst per doel.
Ook I&W heeft de bijzondere uitkeringen bestemd voor herstel van orkaanschade, zoals de luchthaven op Saba en de wederopbouw. Maar ook voor het verbeteren van de infrastructuur, dus los van orkaanschade, en afvalbeheer op alle drie de eilanden heeft I&W geld uitgetrokken.
Bij BZK gaat ook geld naar de versterking van het openbaar bestuur op de eilanden en naar ondersteuning voor burgerzaken op Saba. De staatssecretaris noemt tenslotte, ook zonder een exact bedrag te noemen, projecten ‘voor verbetering van de positie en rechten van kinderen in Caribisch Nederland’.
In 2015 was er een incidentele bijzondere uitkering van het minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) voor de aanleg van het solar park op Saba. Hiervoor werd 5 miljoen euro beschikbaar gesteld.
In het overzicht worden vijf reguliere bijzondere uitkeringen genoemd, die op een enkele uitzondering na per jaar weinig veranderen. Er gaat bijna 5 miljoen euro per jaar naar sociaaleconomische initiatieven ‘op basis van vraag en behoefte van het lokaal bestuur’. Dit geld wordt door BZK verstrekt, maar komt ook uit de begrotingen van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). In 2015 was dit bedrag overigens ruim de helft lager.
Voor rampenbestrijding, crisisbeheersing en brandweerzorg wordt jaarlijks 300.000 euro uitgekeerd door Justitie en Veiligheid (J&V). Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (LNV) geeft geld voor natuurbehoud (koraal) en duurzaam gebruik van de natuur in combinatie met landbouw en toerisme. Deze uitgaven wisselen licht tussen 1,3 miljoen euro in 2015 en 1,8 miljoen in 2019. Alleen in 2018 was er een flinke dip naar 369.000 euro. Hiervoor geeft Knops geen verklaring.
De Sociale Kanstrajecten voor jongeren van 18 tot 25 jaar krijgen jaarlijks een miljoen euro van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Deze projecten zijn bedoeld om de kansen voor jongeren die geen startkwalificatie hebben te vergroten. Dat kan terugkeer in het regulier onderwijs zijn of om de stap naar werk te maken. De laatste bijzondere uitkering, rond 900.000 euro per jaar, gaat naar de publieke gezondheidszorg. VWS geeft via Knops geen specificatie van de uitgaven, maar verwijst naar de Tijdelijke regeling publieke gezondheidszorg en de Aanvullende tijdelijke regeling publieke gezondheidszorg openbaar lichaam Saba.
