Van Huffelen: Zonder rijkswet financieel toezicht risico groter en dus hogere rente

Van een onzer verslaggevers
Oranjestad/Willemstad/Den Haag - Het beeld dat in de reactie van de Arubaanse premier Evelyn Wever-Croes (MEP) aan de Tweede Kamer wordt geschetst ‘herken ik niet’, schrijft staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66).

Zij houdt onverschrokken vast aan de Rijkswet Aruba financieel toezicht (RAft) in plaats van de landsverordening, en de daaraan lagere rente voor de herfinanciering. ,,Zolang het financieel toezicht in een lokale regeling is geregeld, blijft voor Nederland het kredietrisico groter dan bij een rijkswet”, legt de demissionair bewindsvrouw van Koninkrijksrelaties uit.
Het gaat om aanzienlijke bedragen: in totaal om 915,5 miljoen florin voor de covidlening en 523,1 miljoen voor de twee andere leningen. ,,Alle leningen zijn na de tweede tranche liquiditeitssteun verstrekt onder de veronderstelling dat er een afspraak was om het financieel toezicht in een rijkswet te regelen”, schrijft Van Huffelen.
Het rentenadeel dat Aruba ondervindt van het niet inwilligen van de Nederlandse eis om mee te werken aan de totstandkoming van een rijkswet bedraagt ongeveer 305 miljoen florin. Althans dat is het verschil met de tóén geldende rentes gerekend.
De Tweede Kamer had nadere vragen gesteld naar aanleiding van eerdere beantwoording door de staatssecretaris en ook na ontvangst van een brief in december vorig jaar van Wever-Croes aan het Nederlandse parlement.
,,De regeling voor het financieel toezicht moet ook de Nederlandse regering het langjarig comfort bieden dat deze niet eenzijdig kan worden gewijzigd”, is het eerste dat Van Huffelen nog eens uitlegt. ,,Dit omdat er sprake is van langjarige leningen. Alleen een rijkswet biedt ons die zekerheid.”
Voor de andere Caribische landen van het Koninkrijk - Curaçao en Sint Maarten - geldt sinds 2010 een rijkswet voor het financieel toezicht, waarin ook leenfaciliteiten zijn geregeld. Overigens, Aruba heeft in 2020 ingestemd met een rijkswet. Dat resulteerde in het gezamenlijk indienen van de RAft bij de Tweede Kamer.
Van Huffelen: ,,Nadat in 2020, 2021 en 2022 niet alleen de covidleningen, maar ook twee andere leningen aan Aruba waren verstrekt, heeft Aruba mij vorig jaar laten weten dat er niet langer consensus bestaat over die rijkswet.”
Bij het bepalen van de rente zijn geen andere belangen meegewogen dan de mogelijkheid dat een nationale regeling als de Landsverordening (LAft) ‘eenzijdig kan worden gewijzigd of stopgezet’. ,,Het gaat dus niet zozeer om een berekening van de omvang van het risico, maar om het wel of niet bestaan van dit risico.”

Afspraak
Alle leningen zijn na de tweede tranche liquiditeitssteun in verband met de covidpandemie verstrekt ‘onder de veronderstelling dat er een afspraak was om het financieel toezicht in een rijkswet te regelen’. De Tweede Kamer is hierover per brief geïnformeerd. Van Huffelen: ,,De regering van Aruba heeft hier in 2020 voor getekend en gezamenlijk is daarna het voorstel voor de RAft ontwikkeld en ingediend. Het uitgangspunt voor de rente was dus tijdig bekend.”

Straf?
Kan de staatssecretaris begrijpen dat Aruba het extra moeten betalen van zo’n groot bedrag - 305 miljoen florin - omdat zij niet wil instemmen met een regeling bij rijkswet, beschouwt als een straf op het niet meewerken aan wat de Nederlandse overheid van haar verlangt, te weten het aanvaarden van een inbreuk op haar autonomie?, is een vraag vanuit de Kamer.
De regering-Wever-Croes van Aruba had, zo benadrukt de BZK-staatssecretaris, vóór het verstrekken van een groot deel van de leningen ingestemd met een regeling bij rijkswet. ,,In de wetenschap dat het verbreken van die afspraak zou leiden tot een hogere rente, heeft Aruba daar zelf voor gekozen.”

Geen misbruik van bevoegdheid
Nederland was volgens staatssecretaris Van Huffelen bereid onder elk scenario de covidleningen te herfinancieren, en heeft de voorwaarden voor deze scenario’s naar eigen zeggen ‘tijdig en ruim voor het aflopen van de covidleningen’ aan Aruba gecommuniceerd. Die voorwaarden weerspiegelen het bijbehorend kredietrisico.
,,De - wijze van - herfinanciering van de overheidsschuld is een landsaangelegenheid. Ik respecteer de keuze van Aruba. Aruba kan er ook voor kiezen de leningen op de kapitaalmarkt te herfinancieren en bij Nederland af te lossen.”
Op de vraag of de bewindsvrouw bereid is om de kwestie aan de Raad van State (RvS) of aan de landsadvocaat de vraag voor te leggen, namelijk of de opstelling van de Nederlandse regering getuigt van misbruik van bevoegdheid c.q. van een in het licht van het Statuut rechtens onaanvaardbare inbreuk op de autonomie van Aruba, luidt het antwoord kort en bondig: ,,Hier is geen sprake is van misbruik van bevoegdheid. Ik zie dan ook geen aanleiding op dit punt advies te vragen.”
Anders dan een rijkswet biedt de landsverordening geen garantie ‘omdat deze wel degelijk door Aruba eenzijdig kan worden gewijzigd’. ,,Dit wordt ook erkend in het door Aruba aan uw Kamer meegezonden advies”, aldus de staatssecretaris van Koninkrijksrelaties, die zich in dezen vastberaden toont.