Van onze correspondent
Oranjestad - De Arubaanse Raad van Advies (RvA) is in zijn jaarverslag 2015 kritisch over ‘het gebrek aan zelfreinigend vermogen van Aruba’ en dringt erop aan om daar verbetering in te brengen.
De RvA laakt vooral de onvoldoende aandacht voor de bezwaren van de RvA in het advies naar aanleiding van twee landsverordeningen die vorig jaar tot stand zijn gebracht. De RvA heeft in zijn advies gewezen op strijdigheid met de Staatsregeling bij de Landsverordening Aruba tijdelijk financieel toezicht (LAft). Bij de Landsverordening tot vaststelling van het exploitatiesaldo 2013 constateerde de RvA strijdigheid met de Comptabiliteitsverordening. Ondanks de zwaarwegende bezwaren zijn beide landsverordeningen door de wetgever - de regering en de Staten van Aruba - op de gewraakte onderdelen ongewijzigd tot stand gebracht. De beide wetten zijn evenmin door de gouverneur voorgedragen voor vernietiging. Nu de rol van de RvA is uitgespeeld - de Raad is immers adviseur - werpt het college de vraag op of het niet tijd wordt om te denken aan een Constitutioneel Hof, naar het voorbeeld van Sint Maarten. Een dergelijk Hof is bevoegd dergelijke wetten onverbindend te verklaren. ,,Daarmee zou het zelfreinigend vermogen van Aruba een belangrijke impuls krijgen”, aldus de RvA in het persbericht over het jaarverslag.In het themahoofdstuk van het jaarverslag stelt de RvA dat deugdelijkheid van bestuur een van de fundamentele waarden van het Arubaanse staatsbestel is. Volgens het Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden is het waarborgen van de kwaliteit van bestuur in eerste instantie de verantwoordelijkheid van de landen zelf. De Raden van Advies van de Caribische landen van het Koninkrijk en de Raad van State van Nederland hebben hierbij een eigen taak. Via verplichte en mogelijk ook onverplichte adviezen kunnen zij de eigen regering wijzen op ontwikkelingen of situaties waarbij de deugdelijkheid van bestuur in het geding dreigt te komen. Zij hebben tot taak om bij te dragen aan de kwaliteit van het overheidshandelen. Blijft een land op het gebied van deugdelijkheid van bestuur in gebreke, dan biedt het Statuut de mogelijkheid dat het Koninkrijk optreedt. ,,Het niet opvolgen van een advies van de RvA heeft de waarborgfunctie van het Koninkrijk in het kader van deugdelijke overheidsfinanciën in 2014 geactiveerd, wat resulteerde in een aanwijzing aan de gouverneur van Aruba en tot financieel toezicht in 2015”, aldus de RvA. Overigens is de RvA wel van mening dat beide maatregelen een deugdelijke rechtsgrond ontberen en dat het College Arubaans financieel toezicht (CAft) als landsorgaan een vreemde positie bekleedt binnen de rechtsorde van Aruba. 
In het verslagjaar bleef deze waarborgfunctie van het Koninkrijk echter uit. De RvA had zwaarwegende bedenkingen tegen zowel de ontwerp-Landsverordening Aruba tijdelijk financieel toezicht (LAft) en de ontwerp-Landsverordening tot vaststelling van het exploitatiesaldo 2013. Beide landsverordeningen zijn tot stand gekomen zonder dat de gestelde gebreken zijn verholpen, dan wel - na de totstandkoming van de wet - zijn vernietigd. Tijdens het overleg in oktober 2015 tussen de Raad van State en de Raden van Advies van de Caribische landen van het Koninkrijk, heeft de RvA de vraag opgeworpen wie nu de taak heeft om de gebreken in de LAft alsnog aan de kaak te stellen. ,,Ook ten aanzien van de Landsverordening tot vaststelling van het exploitatiesaldo 2013, die aan het einde van het verslagjaar nog tot stand werd gebracht, geldt deze vraag. Nu het zelfreinigend vermogen van Aruba in voorkomende gevallen niet aanwezig blijkt te zijn en thans ook de waarborgfunctie van het Koninkrijk niet is geactiveerd, lijkt de tijd rijp om serieus na te denken over een nieuwe speler op het toneel: een Constitutioneel Hof.”
Voorzitter Frits Goedgedrag schrijft in zijn voorwoord: ,,Wij concluderen zelf verderop in dit jaarverslag dat daar waar de rol van de Raad van Advies is uitgespeeld en overige waarborgfuncties de andere kant op zouden kijken, een Constitutioneel Hof misschien nog een uitkomst zou kunnen bieden. Wij hopen hiermee de discussie over het voorgaande verder op gang te kunnen helpen.”
