Door Bernard Tomlow
De Nederlandse minister Rob Jetten (D66) voor Klimaat en Energie is deze dagen in de Caribische delen van het Koninkrijk. Ik wil de bewindsman en alle andere betrokkenen op het onderstaande wijzen:
Als ik op Curaçao ben voor mijn werk (Legal), kijk ik vanaf mijn terras naar de Isla-raffinaderij en zag zwarte rook richting een woonwijk afdrijven; nu ligt het enorme industriële complex er al een tijdje verlaten bij. Isla ligt aan een binnenzee, het Schottegat, prachtig gelegen in Willemstad met toegang tot de oceaan. U weet wel, de pontjesbrug van Willemstad.
Onze Shell heeft daar, vanaf 1918, bijna 60 jaar zeer lucratief olie uit Venezuela geraffineerd. In 1985 heeft Shell voor 1 Antilliaanse gulden de hele raffinaderij aan de overheid overgedragen zonder ‘schoongrondverklaring’. Isla wordt vanaf 2019 marginaal, in afwachting van een nieuwe exploitant, door de overheid geëxploiteerd. Toen het nog vol in bedrijf was kostte dat - zo werd berekend - circa achttien doden per jaar. Curaçao stond in de top 3 van meest vervuilde landen ter wereld.

Plan van Aanpak 2012
De regering van Curaçao heeft in 2012 een handzaam document geschreven, genaamd ‘Plan van Aanpak Isla-raffinaderij’. De kosten van ontmanteling van de raffinaderij en schoonmaak van het Schottegat werden op ongeveer (omgerekend) één miljard euro geschat. Toen was nog de fantasie om de raffinaderij te upgraden.
Tien jaar later denken wij totaal anders. Wij beseffen dat we, los van juridische verplichtingen, morele verplichtingen hebben. Mijn voorspelling: de raffinaderij zal nooit meer in exploitatie komen.
Op 19 december 2022 was ik bij het Tula-monument, waar ik samen met een paar honderd Antillianen luisterde naar de rede van de Nederlandse minister-president Mark Rutte (VVD) en staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66). Rutte had het over maatschappelijke bewustwording en daardoor ook een verandering in het denken. Ook al heb je geen persoonlijke schuld, je blijft verantwoordelijk voor schade die is aangedaan.

Enorme milieuvervuiling
Curaçao heeft niet alleen geleden onder de slavernij, maar óók onder de Isla-raffinaderijexploitatie van onder andere Shell. Resultaat: een enorme milieuvervuiling en aantasting van de gezondheid van mensen en dat gaat door tot vandaag de dag.
De afgelopen tien jaar is de geschiedenis van de raffinaderij een opeenstapeling van valse beloftes, corruptieschandalen en stelselmatige overtreding van de milieuhandhaving door de overheid. Dit is nog eens vastgesteld in recente vonnissen van de stichting Clean Air Everywhere (ECLI:NL:OGEAC:2022:184). De regering keek weg en handhaafde niet deugdelijk, aldus de rechter.

Shell 36 miljard euro winst
Ik heb een droom: Shell manifesteert zich op dit moment als een bedrijf van allerlei ‘environmental products’. Hiervoor zei ik al dat Shell een morele verplichting heeft. Die kan op Curaçao op voor Shell goed te financieren wijze gerealiseerd worden. Helemaal niet ingewikkeld. Shell heeft inmiddels kennis van windturbines, zonnepanelen en waterstofproductie. Het Plan van Aanpak heet ‘Shell dedicated to the future’. Het stappenplan is aldus.
Shell: koop Isla terug van de overheid, ontmantel de raffinaderij, maak het terrein en daarvoor gelegen Schottegat schoon en urbaniseer Isla tot een toeristisch paradijs. Er zijn al van die plannen. Daarnaast: plaats over heel Curaçao, waar mogelijk zonder overlast, windturbines en zonnepanelen. Wind en zon gegarandeerd. Bied de bevolking deze energie aan en voor de overtollige energie: bouw een waterstoffabriek.

Win, win, win
Een project met win, win, win. Het eiland wordt een voorbeeld van energietransitie, een inspiratie voor de Cariben, schone lucht, enorme werkgelegenheid in verband met de schoonmaak, bouw en exploitatie van de nieuwe ‘renewal energy’ en - last but not least - Isla wordt een uniek toeristisch oord. Dat heet dan in 2023: ‘je verantwoordelijkheid nemen’.

De auteur van deze bijdrage, Bernard Tomlow, werkt als Legal, woont in Utrecht en komt al twintig jaar elk jaar een paar keer naar Curaçao. Hij volgt de lokale kranten, houdt zichzelf op de hoogte van politieke ontwikkelingen, zoals over Coho en de Onderlinge Regeling, heeft regelmatig contact met Curaçaoënaars. ,,Ik heb geen binding met Isla, behalve dan dat ik mij zorgen maak.