Door Jan van Nes

Met de recent aangekondigde ontwikkeling van 900 kamers te San Nicolas ben ik even stil gaan staan bij wat deze ontwikkeling voor San Nicolas en Aruba zou kunnen betekenen. In deze context moeten wij echter rekening houden met het feit dat er aan de andere kant van het eiland nog eens 3.000 hotelkamers staan gepland die waarschijnlijk niet meer geannuleerd kunnen worden. Het gaat er mij niet om San Nicolas een hotel te ontnemen, juist op het moment dat de raffinaderij dicht is en San Nicolas een ‘ghost town’ is. Neen, wat betekent dit voor Aruba haar ‘quality of life’? Tegen dit licht ben ik van mening dat een hotel van 900 kamers, waar dan ook op het eiland, geen goed idee is.
Verschillende argumenten die dit onderschrijven zijn bekend; een rapport van de Centrale Bank dat spreekt over verzadiging van het Product Aruba, de dichtheidsfactor per vierkante kilometer, onze infrastructuur die een nieuwe influx van buitenlandse werknemers niet aan kan, klassen die de dertig leerlingen per lokaal gaan overschrijden, of dat al doen, of een gebrek aan scholen, geld dat naar het buitenland vloeit en de te verwaarlozen spin-off, als gevolg van de ontwikkeling van het toerisme. Al deze factoren rechtvaardigen naar mijn bescheiden mening niet deze massale ontwikkeling die daarbij een mooi stukje natuur vernietigt.
De investering is nauwelijks indrukwekkend te noemen als wij het ezelsbruggetje gebruiken van 1 promille van de gemiddelde investering per kamer: 90.000.000 dollar/ 900 kamers geeft een investering van ruim 100.000 per kamer en dat geeft een gemiddeld kamertarief van 100 dollar per kamer all inclusive. Met deze ‘low quality’ investering betwijfel ik of enig restaurant in de omgeving van San Nicolas gaat profiteren van dit project.
Enkele jaren terug publiceerde economist drs. Arjen Alberts zijn rapport over de ontwikkeling van het toerisme op St. Maarten en Aruba. Zijn conclusies: ,,The fact that each year more tourists are coming to Aruba does not signify that the prosperity is on the rise. To the contrary, the average prosperity has been the same during the last 25 years.” Met andere woorden: we zijn er in 25 jaar niet echt op vooruit gegaan.
De taart is inderdaad gegroeid maar is ook door meerderen verdeeld. Volgens Alberts: ,,It is even possible that our prosperity may even be reduced in future or stays the same. The bottle neck is the lack of space. The island is filling up. We ran hard but did not advance!”
Alberts legt hierbij het accent op de ervaring van de toerist: ,,Less tourists who spend more.” Dit is toch duidelijke taal.
In 2003/04 verrichtten professor Sam Cole en Victoria Razak een uitgebreide studie ‘Framework for Sustainable Tourism for Aruba’. Deze studie die in iedere regeringsperiode genegeerd is, geeft aan dat Aruba zich beter op kleinschalige ontwikkeling zou moeten richten en wel in ieder district. Zijn goede raad mocht echter niet baten en iedere regering gaf de voorkeur aan groter is beter, in plaats van ‘less is more’, minder is meer.
Ironisch is dat de lokale bevolking wel luisterde naar de adviezen van Sam Cole en de laatste acht jaar zien wij een explosieve groei van ‘vacation homes’ in ieder district van Aruba, waaronder ook San Nicolas. Het gaat hierbij om de verhuur van appartementen of huizen, het aanbod variërend van een huis tot twintig appartementen, niet altijd even goedkoop maar wel exclusief.
Deze ontwikkeling van ‘other accommodations’ wordt aangeboden via websites als airbnb.com, vrbo.com en biedt werkgelegenheid aan kleine ondernemers middels de schoonmaak van het zwembad, schoonmaak van de kamers, onderhoud en natuurlijk de ‘utility companies’. Breckenridge in Colorado draait grotendeels op vacation homes en via een eenvoudig registratiesysteem komt de overheid daar aan hun ‘fair share’ in room tax. Enkele jaren geleden bestond deze niche van vacation homes uit 33 procent van toeristen die kozen voor deze accommodaties op Aruba. Dit geeft toch wel aan dat de toerist van vandaag echt niet zit te wachten op een mega-ontwikkeling.
Aruba is beter gebaat bij het consolideren en verbeteren van het product. Zoals Alberts, Cole en Razal al aangaven: minder toeristen die meer uitgeven. Studies binnen ATA spreken duidelijke taal en laten zien dat kwaliteit en ‘value for money’ zijn achteruitgegaan. Het ontwikkelen van negentig ‘high end’ kamers per jaar zou ons sieren, maar 900 in een keer getuigt niet van een enorme visie. Onder constructie zijn nog: verscheidene condos, Embassy Suites (330 kamers), en met St. Regis en de opening van Aqua kunnen wij eerlijk gezegd nog jaren vooruit.
Daarnaast moeten wij ons afvragen wie straks de oudere garde gaat vervangen die straks met pensioen gaat. Zijn onze scholieren die straks afstuderen wel geïnteresseerd in functies zoals dishwasher, busboy en kelner, welke functies zullen straks het meest gevraagd worden?
Er bestaat nu al een tekort aan medewerkers in de horeca. De jongere generatie werkt niet graag ‘s avonds, in het weekend of op feestdagen. De druk op de al schaarse arbeidsmarkt wordt alleen maar vergroot. We kunnen de jeugd via educatieve programma’s stimuleren om de nieuwe vacante functies te vullen. Hoe lossen wij daarbij de issue van het avond- en weekend- en feestdagenwerk op?
Hoeveel arbeidsplaatsen gaat dit nieuwe hotel voor San Nicolas opleveren en voor Aruba? Wat wordt de spin-off van toeristenwinkels die zich op San Nicolas gaan richten?
Ik kan mij niet herinneren dat er enige discussie met de ngo’s over dit project heeft plaatsgevonden. In dit licht heeft Zwitserland toch een fantastisch system waar vier keer per jaar een referendum over belangrijke voorstellen wordt gehouden. Wij stemmen eenmaal in de vier jaar en daar houdt onze mening op te bestaan. Dit project kwam dan ook als een volkomen verrassing en San Nicolas verdient beter. Deze stad is beter af met enkele boetiekprojecten en voorbeelden genoeg: Paradera Park, Boardwalk Hotel, Bucuti/Tara, Manchebo, Amsterdam Manor en Ocean Z om er maar enkele bij naam te noemen.
Savaneta telt al enkele leuke kleine ontwikkelingen waar de bezoekers persoonlijk contact hebben met de eigenaars, employees en moeder natuur. Deze week sprak ik Samia die de voorkeur gaf aan Savaneta boven Palm Beach. Haar reactie: ,,What is wrong with these people?” Het is goed te vermelden dat Samia een vaste gast is van Baby en Rodger Beach en verscheidene restaurants te San Nicolas.
De gevolgen van de hotel- en condo-uitbreidingen van de afgelopen vijftien jaar zijn iedere dag voor iedereen voelbaar: in het verkeer, in de klas, en onze kwaliteitsbeleving is niet vergelijkbaar met die van ons en onze ouders. Ik zie al voor mij dat mijn kleinzoon op een goede dag vraagt: ,,Opa, was er ooit niet een conchi op Aruba?” ,,Ja jongen, maar het is nu een natural pool van een hotel.” En: ,,Opa, vertel eens van Baby Beach en Rodgers Beach?” Wat gaan we dan antwoorden? Dat we passief hebben toegekeken toen we deze projecten voorgeschoteld kregen! Dat we vertrouwden dat onze ministers goede voornemens hadden.
Ik nodig hierbij oud-collega’s (directors of tourism) van de afgelopen vijftig jaar uit om hun mening met ons te delen. Michael Kuiperi, Rory Arends, Remigio Wever, Mirto Granadillo, Charlie Ybarra, en Myrna Jansen….want misschien heb ik het wel mis.

Jan van Nes is general manager van Playa Linda Beach Resort en voormalig directeur van Aruba Tourism Authority (ATA) van 1995 tot 2000.