Investeren in een adequaat gegevensuitwisseling systeem draagt bij aan het beheersen van farmaceutische kosten op Curaçao.

Door Florance Doralice

Dit artikel geeft inzicht in hoe farmaceutische kosten beter beheersbaar kunnen worden gemaakt door te investeren in een professioneel datamanagementsysteem op Curaçao. Gegevensuitwisseling via een dergelijk datasysteem is nodig om een meer betrouwbaar, betaalbaar en toegankelijker gezondheidszorgsysteem te hebben waarin zorgverleners beter met elkaar kunnen communiceren.
Jarenlang waren de steeds toenemende kosten van de gezondheidszorg een belangrijk punt voor de regering van Curaçao en uitvoerende instellingen. Hoewel de overheidsuitgaven niet langer in lijn zijn met het inkomen, blijven de kosten van gezondheidszorg stijgen, zowel in absolute termen als in verhouding tot andere overheidsuitgaven. De overheid van Curaçao verwijst vaak naar de hoge medicatiekosten wanneer besparingen in de zorgsector moeten worden gerealiseerd. Medicatiekosten zijn in de meeste gevallen het eerste element waarvoor maatregelen worden genomen, zonder een goede analyse van de werkelijke besparingen in voorgaande jaren of zonder analyse van de werkelijke reden achter de hoge medicatie-uitgaven in de gezondheidszorg. Dit is voornamelijk te wijten aan het ontbreken van een nauwkeurig gezondheidszorg-datasysteem dat alle entiteiten in de zorg met elkaar kan verbinden. In een poging om de medicatiekosten te verlagen, heeft de overheid de afgelopen jaren verschillende maatregelen genomen, zoals:
- Introductie van de wet van farmaceutische producten prijsregulering in 2002, het zogenaamde Geneesmiddelen Vergoeding Systeem of GVS. Het doel van deze verordening was om een vast vergoedingsplafond voor medicatie vast te stellen. De wet intervenieerde op het niveau van compensatie voor patiënten aan de apotheken en weigerde het preferentiebeleid. De wet staat de verzekeringsmaatschappij toe om apotheken een maximale prijs van 7 gulden per recept te betalen. Dit is de maximale prijs die verkopers (apotheken) mogen vragen voor hun service. Voor elk voorgeschreven medicijn krijgt de apotheek een vergoeding voor dispensatie van 7 gulden om hun uitgaven te dekken, ongeacht de medicijnprijs. De bedoeling achter deze maatregel was dat de apotheek een vast bedrag per patiënt verdient, ongeacht de prijs van het medicijn.
- Direct na de introductie van de bovengenoemde wet heeft de verzekeringsmaatschappij de maximumprijzen op medicatie geïntroduceerd. Dit is de maximale prijs die verkopers(apothekers) mogen vragen voor medicatie. Hierdoor vergoedt de verzekering alleen de goedkoopste medicijnen. Met de introductie van deze wet waren de apotheken en distributeurs voortdurend op zoek naar de goedkoopste medicijnen, met name generieke geneesmiddelen, ongeacht de kwaliteit. Zodra de generiek door de distributeur op Curaçao beschikbaar of geregistreerd was, werd de apotheek verplicht het merkmedicijn voor de generiek te vervangen. Op zo’n manier hebben de apothekers/ apotheken geen financieel belang bij de levering van duurdere geneesmiddelen en nemen daarom een onafhankelijker positie in bij de keuze van het geneesmiddel. Dit leidt ertoe dat Curaçao minder snel toegang krijgt tot innovatieve geneesmiddelen.
- In 2010 voerde de regering een extra maatregel in. Een prijsplafond of maximale winstmarge voor verkopers (distributeurs) die een medicijn distribueren. Door de invoering van deze wet mochten de distributeurs een winstmarge maken niet hoger dan 20 procent. Dit heeft er automatisch toe geleid dat het voor een distributeur niet meer aantrekkelijk was om bepaalde medicijnen in stock te houden of te herregistreren. Dezelfde wet werd een jaar later voor de ziekenhuisapotheek ingevoerd.
- In 2013 is de basis zorgverzekering geïntroduceerd voor alle ingeschreven inwoners van Curaçao. Dit is de basisverzekering ‘lei seguro basiko’. Deze wet biedt een gestandaardiseerde verzekering voor alle legale ingezetenen op Curaçao. Dit heeft er toe geleid dat de meeste apotheken een groot gedeelte van hun particuliere patiënten hebben verloren. Dus voor deze groep patiënten krijgen ze ook maar 7 gulden per receptregel. Ondanks al de bovengenoemde maatregelen die de overheid heeft genomen om de farmaceutische kosten te verlagen, zijn deze nog steeds niet onder controle en wordt dus de doelstelling niet gehaald. Sterker nog; de farmaceutische kosten blijven elk jaar stijgen, ondanks pogingen om de trend te keren. Apotheken leiden eronder, distributeurs gaan failliet en grote bekende farmaceutische bedrijven zien geen reden meer om zaken te blijven doen op Curaçao en vertrekken naar andere eilanden. Nadeel hiervan is dat Curaçao straks medicijnen ergens anders moeten gaan kopen, waardoor de zorg op lange termijn nog duurder wordt. Op dit moment wil de overheid nog meer ‘kosten besparen’ op medicijnen. Mijn grote vraag is waarop gaan we dan besparen?
Maatregelen zoals het prijsplafond of maximale prijzen hebben alleen maar geleid tot ondoelmatigheid in de vorm van inefficiënte toewijzing aan consumenten, verspilde middelen, lage kwaliteit, tekort aan toegankelijkheid van innovatieve geneesmiddelen, parallelimport en veel zwarte markten. Mensen die uitsluitend het merk willen en bereid zijn een hoge prijs te betalen krijgen het product niet. Medisch specialisten zijn beperkt met hun voorschrift, kunnen nieuwe, innovatieve medicatie niet voorschrijven voor hun patiënten. In plaats van hun focus te richten op wat het beste voor de patiënt is, zijn zij dagelijks bezig met besparing. Dit leidt ertoe dat patiënten op Curaçao nog alleen met oude medicatie behandeld moeten worden. Er zijn gevallen dat de patiënt niet eens op de hoogte wordt gebracht van alternatieven. Denk maar aan oncologie. Apotheken bieden medicijnen van minder goede kwaliteit, hoewel patiënten of artsen bij voorkeur merkproducten die ‘evidence based’ zijn zouden willen hebben. Met lagere kwaliteit wordt bedoeld medicijnen die niet goedgekeurd zijn door de bekende en gerespecteerde zorgautoriteiten/ inspecteurs zoals EMEA of FDA. Helaas is het op Curaçao mogelijk dat medicijnen van overal ter wereld geregistreerd worden, zonder dat er rekening mee gehouden wordt dat sommige landen niet altijd voldoen aan de regels. Ook worden er soms, vanwege een gebrek aan controle, geneesmiddelen illegaal gekocht en verkocht in onze markt. Bovendien heeft men weinig inzicht in de prijsverschillen tussen Nederland en Curaçao, waardoor verkeerde berichten worden uitgezonden aan onze bevolking. Meerdere krantenberichten melden dat onze markt alleen uit 20-30 procent generiek bestaat. De vraag is en blijft gebaseerd op welke informatie wordt deze uitspraak gedaan? Is er daadwerkelijk onderzoek gedaan naar feiten over onze markt?
De grote vraag: wat is daadwerkelijk de reden dat farmaceutische kosten nog steeds hoog zijn ondanks al deze maatregelen? Is het inderdaad zo dat de medicijnkosten hoog blijven ondanks al de genomen maatregelen, of kan bij gebrek aan een goed datasysteem het geïmplementeerde eindresultaat niet correct worden gecontroleerd en geanalyseerd? Identificeren van het probleem: met al deze veranderingen zijn er geen concrete gegevens beschikbaar die duidelijk laten zien waar de overheid echt op zou moeten besparen en wat het echte besparingspercentage op medicijnen in de loop der jaren was. Dit komt vooral omdat het zorgstelsel van Curaçao een chaotisch, door een doolhof afgesloten systeem is, waarbij een gefragmenteerd systeem fungeert als een formidabele barrière voor controle. Terwijl met controle het meest zal worden bespaard op de uitgaven aan zorg.
- De overheid heeft al deze maatregelen geïntroduceerd zonder een effectief informatiesysteem te hebben waarmee gegevens efficiënt kunnen worden verzameld. Dat heeft tot gevolg dat de verzekeringsmaatschappij namens de overheid niet kan controleren voor het nemen van een passende beslissing.
- Het digitale systeem van BVZ is niet verbonden met de verkopers (apotheken) wat het voor hen moeilijk maakt om de apotheken te controleren of te beoordelen. BVZ heeft geen controle over enig proces op operationeel niveau en kan daardoor niet sneller diensten leveren aan de apotheken en kan niet analyseren of met de 7 gulden daadwerkelijk hun kosten worden gedekt. Dus zitten de apotheken met een 7 gulden receptvergoeding opgezadeld, terwijl die voor onze buurteilanden al 11-14 gulden is.
- Apotheken en artsen hebben geen contact met elkaar en geen gezamenlijke verbinding met BVZ, dus deze zorgverleners kunnen niet met elkaar communiceren en ook niet controleren. Dit leidt ertoe dat dezelfde medicatie voorgeschreven kan worden door verschillende artsen voor dezelfde patiënt en wordt opgehaald bij verschillende apotheken.
- Door een gebrek aan informatiesystemen is het niet mogelijk om concurrentievoordelen te ontwikkelen. Geen concurrenten betekent geen noodzaak om te dwingen tot het leveren van kwaliteit. Iedereen kan verschillende generieke geneesmiddelen leveren van verschillende fabrikanten. Dit leidt ertoe dat patiënten helemaal in war raken met het gebruik van hun medicatie en tot een gebrek aan therapietrouw. Dus patiënten stoppen halverwege met het innemen van medicatie en worden daardoor op lange termijn zieker. Dat zal de zorg nog duurder maken.
- Apotheken hebben geen mogelijkheid om te controleren of de voorgeschreven medicatie voor de betreffende patiënt is. Iedereen kan bij verschillende apotheken komen en medicatie ophalen met de garantiekaart. Dit betekent dat er geen controle is op het moment dat de patiënt het medicijn al heeft ontvangen in andere apotheken of de patiënt het medicijn echt nodig heeft en, sterker nog, of het medicijn daadwerkelijk voor de patiënt is. Worden de medicijnen niet genomen en naar familieleden in andere landen gestuurd?
- Zorgaanbieders kunnen niet zien welke medicijnen de patiënt heeft gekregen van welke artsen, waardoor die patiënt hetzelfde medicijn kan krijgen van verschillende artsen in verschillende apotheken.
- BVZ staat niet in contact met het datasysteem van de geneesmiddelen-inspecteur of de gezondheidsautoriteit die de prijs reguleert en voor registratie zorgen. Dat betekent dat er geen controle is over de betaalde reële prijzen van geneesmiddelen wereldwijd en de goedgekeurde medicijnen door FDA/ EMEA.
- BVZ is niet verbonden met het datasysteem waarin het profiel van de patiënt wordt beschreven. Dat betekent dat er geen controle is over de persoonlijke informatie van de patiënt op korte termijn. Dat betekent dat BVZ niet altijd kan vaststellen of de patiënt nog inwoner is en bijdraagt aan belastingen of dat de patiënt net geboren of zelfs gestorven is en of deze patiënt wel de juiste persoon is of in aanmerking mag komen voor bepaalde medicijnen. Denk bijvoorbeeld aan een patiënt van ongeveer 24 jaar die Alzheimer-tabletten voorgeschreven krijgt.
Conclusie: Het is absoluut noodzakelijk om te investeren in een adequaat gegevensuitwisselingssysteem om een betere controle te waarborgen en evaluatie van de geïmplementeerde effecten van de maatregelen voor het verlagen van de farmaceutische kosten mogelijk te maken. Een adequaat systeem dat gegevens verzamelt die de overheid kan gebruiken voor evaluatie voordat regelgeving wordt ingevoerd. Een adequaat datasysteem dat verzekeringsmaatschappijen verbindt met de externe partners (apotheken en artsen), waarmee verzekeraars, externe partners en zorgaanbieders kunnen zien welke medicijnen een patiënt heeft ontvangen van verschillende artsen en apothekers en hun ontvangstdatums. Dit kan bijvoorbeeld door een chip te zetten in de garantiekaart die alle data van een patiënt bevat. Met een adequaat farmaceutisch datasysteem kan een betrouwbaar, betaalbaar en toegankelijk gezondheidszorgsysteem voor Curaçao worden gerealiseerd en kan een betere controle worden uitgeoefend op een van de zorgen van de overheid van Curaçao, namelijk de stijgende kosten van de gezondheidszorg.

Florance Doralice werkt sinds 2010 als medical sales specialist bij het farmaceutische bedrijf Pfizer op Curaçao. Zij behaalde het diploma hbo Business Administration en Business Management aan de Inter Continental University of the Caribbean (ICUC) en volgt nu het masterprogramma. Als vertegenwoordiger bij Pfizer volgde zij trainingen op het gebied van marketing en de werking van medicijnen.