Door prof. dr. F.B.M. Kunneman

Al jaren voel ik een zekere terughoudendheid om naar de Verenigde Staten te reizen. Die terughoudendheid is niet verdwenen. Toch kom ik regelmatig in de VS. Niet zozeer voor de lol, maar omdat het zakelijk moet. De oorsprong van mijn irritatie ligt bij 9/11. Direct na die vreselijke gebeurtenis werd de hele wereld de gegijzeld door het gevoel van shock van de mensen in de VS. Hoe was het mogelijk dat iemand durfde hen op hun eigen gebied aan te vallen! De hele wereld heeft het geweten!
De procedures bij de immigratie en bij het inchecken werden zwaar verscherpt. Als je uit Curaçao in Miami kwam, was je bij voorbaat verdacht. Mij is vooral de onnodige lompheid en het nare snauwen van de immigratie- en veiligheidsbeambten bijgebleven. Iedereen is overtuigd van de noodzaak om strenge veiligheidsvoorschriften te hanteren bij het vliegverkeer. De noodzaak om daarbij lomp te zijn is me altijd ontgaan. Een glimlach kost niks.
Op dit moment gebeurt iets vergelijkbaars bij de financiële instellingen. De afgelopen jaren zijn door de regulators de eisen die aan de compliance bij financiële instellingen worden gesteld enorm verhoogd. De afgelopen paar jaar is wereldwijd voor een bedrag van rond de dertig miljard dollar aan boetes door banken betaald. Als gevolg van deze verscherpte eisen, moet iedereen die een bankrekening wil openen allerlei gegevens overleggen en bewijzen. Ook als je al jaren een bekende en trouwe cliënt bent, moet je je hele hebben en houwen toelichten. ‘Hoezo?’ denk je dan, ‘je kent me toch?’ In veel landen in Europa en ook bij ons vindt op grote schaal ook nog eens ‘de-risking’ plaats. Cliënten van financiële instellingen die een rekening aanhouden terwijl zij in het buitenland gevestigd zijn of op andere manieren niet voldoen aan het door de banken gewenste ‘risk’-profiel, wordt met een elektronisch aangemaakt briefje te verstaan gegeven dat hun bankrekening wordt opgezegd. Ook daarvoor is misschien nog wel het begrip op te brengen dat de achtergrond van deze maatregelen ons aller veiligheid is. Misschien wacht ons wel een betere wereld waarin geen plaats is voor zwart geld en alles wat daarmee te maken heeft: vrouwenhandel, drugshandel, counterfeit, noem maar op.
Desalniettemin moet ook hier de menselijke maat van de cliënt in de gaten worden gehouden. 99,9 Procent van de mensen is goedwillend en braaf. Het kind wordt nu met het badwater weggegooid: de banken hebben straks weliswaar geen boeven meer onder hun klanten, maar hun andere klanten zijn tegelijkertijd weggelopen. Je kunt dat makkelijk voorkomen door aan je cliënten meer uitleg te geven en door vriendelijker te zijn en excuses te maken voor de overlast. Als de Amerikaanse immigratie- en beveiligingsbeambten dat kunnen opbrengen, dan kom je weer met plezier de VS binnen. Hetzelfde geldt voor de banken.
De lachende derden zijn de nieuwe fintech-financiers. Zij hebben (nog) weinig last van regulators zoals Centrale Banken. Zij profiteren van het gemak waarmee jonge mensen via internet alles wat zij nodig hebben regelen, inclusief de financiering. Een bank die grote gebouwen heeft met veel mensen die achter zwaarbeveiligde balies zitten en die rijen met wachtende klanten afwerken, legt het onherroepelijk af tegen virtuele bedrijven die met een minimum aan kosten ogenblikkelijk leveren wat de klant wil. Nog handiger zijn de AliBaba’s en Amazon’s van deze wereld. Zij verkopen alles wat je wilt via internet, inclusief de financiering en afwikkeling daarvan via een bancaire dienst. De banken zoals we die nog steeds kennen, zijn als de dinosaurussen vlak voor de ijstijd. Ze zullen verdwijnen. Misschien niet. Ze kunnen toch een verschil maken. Heet je klanten welkom! Leg je klanten na uitvoerige excuses uit dat in het mijnenveld van formulieren en verplichtingen een toegewijde groep adviseurs en vrienden hun uiterste best doet om je hoogstpersoonlijk te helpen. Dat doet AliBaba niet. Welkom!

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar Corporate Governance aan de UoC. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.