Door Frank Kunneman

Dit is de tijd van verantwoord handelen en verantwoordelijkheid nemen. Het is ook een tijd van verantwoord ondernemen. Continuïteit van de organisatie is het sleutelwoord voor de bestuurder. De bestuurder zit daarbij nu meer dan ooit in een spagaat. Op de juiste manier verantwoordelijkheid nemen was altijd al strategisch en tactisch gezien een interessant en lastig spel, maar dit is de afgelopen weken nog een stuk gecompliceerder geworden.

Covid-19 dwingt iedereen om met iedereen rekening te houden. Een gigantische uitdaging. Het is voor sommige ondernemingen een brug te ver. Het hotel of restaurant dat zijn klanten beschermt tegen besmetting met Covid-19 ziet door de twee meter-maatschappij zijn omzet met de helft teruglopen. Je bent verantwoordelijk voor de continuïteit van de onderneming, maar je handen zijn door je maatschappelijke verantwoordelijkheid op je rug gebonden. Faillissement door verantwoordelijk handelen. Dat is ironisch!

Er is een sterk vergrote interactie van de bedrijfsomgeving met de samenleving. Je kunt daarbij het bedrijf maken of breken door je oogkleppen af te zetten of juist op te doen. Het is zeker nu ‘not done’ om (Booking.com) bedrijfsondersteuning te vragen als je alle winsten naar institutionele aandeelhouders hebt laten wegvloeien die hard nodig waren om de reserves op te bouwen die nu voorwaardelijk zijn voor continuïteit. Of noodhulp vragen om leasemaatschappijen in belastingparadijzen te betalen of om een riante bonusregeling te kunnen financieren (KLM). Dat geldt net zo goed voor het Land. Je kunt niet van werknemers en burgers grote offers vragen (en zeker geen noodhulp aan een ander land) zonder de last van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor onze continuïteit over alle stakeholders te verdelen. Geen loontrede dus voor de ambtenaren. Antennes, daar gaat het nu meer dan ooit om.

Toch is dit niet echt iets nieuws. Al jarenlang noem je het afzetten van je maatschappelijke oogkleppen in governance-land met een mooi woord ’CSR’, Corporate Social Responsibility: maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bedrijven die al invulling aan dit concept hebben gegeven, zijn in de huidige tijd enorm in het voordeel. Weet je als ondernemer niet wat dat is of hoe je dat moet aanpakken, dan heb je juist een extra probleem. Je organisatie, je bedrijfscultuur en je systemen zijn dan niet ingericht om een maximum aan rekenschap en verantwoording en een maximum aan rekening houden met je omgeving te koppelen aan een maximum aan continuïteit, groei en winst. Dat kan namelijk wel. Duurzaamheid is daarbij het sleutelwoord.

Verantwoordelijkheid nemen betekent nu voor commissarissen dat zij precies hierover de juiste vragen aan hun bestuurders moeten stellen: hoe verenigen we in ons bedrijf onze sociale en maatschappelijke verantwoordelijkheid met de winstdoelstellingen en de continuïteit van de onderneming? Hoe beïnvloeden onze verantwoordelijkheden binnen en voor de samenleving onze bedrijfsstrategie? Hoe ziet onze risico-matrix er nu uit? Zijn de werkomstandigheden veilig genoeg? Worden onze cliënten optimaal beschermd? Geven we iedereen op het juiste moment de juiste informatie? Handelen we ethisch ten opzichte van elkaar en ten opzichte van onze cliënten? Deze vragen moet het bestuur kunnen beantwoorden. Daarbij moet je niet proberen om slimmig te zijn. Dus niet je prijzen verhogen omdat iedereen hamstert en je de producten toch wel kunt verkopen. Geen lening zonder rente geven om later op die lening de rente te kunnen verdrievoudigen. Corporate Social Responsibility is niet iets moois dat je als bedrijf er nog bij doet omdat het sjiek is en je er toch wel geld voor hebt. Als je hier niet heel serieus mee bezig bent, dan word je daar later zonder meer op afgerekend. Het is nu meer dan ooit een voorwaarde om te kunnen overleven en voor de continuïteit van de onderneming. Een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor bestuur en commissarissen.