Door prof. dr. F.B.M. Kunneman

Het Amerikaanse videobedrijf GameStop zag medio januari van dit jaar dat zijn kwakkelende beurskoers van 17 US$ opeens was verdubbeld naar 34 US$. Krap een week later opnieuw een verdubbeling. Eind januari was de koers rond de US$ 470. Het aandeel was bijna dertig keer meer waard geworden in drie weken tijd. Je duizend florin zijn drie weken later dertigduizend florin. Mooi verdiend zou je zeggen.
Dit soort totaal irreële koerswinsten worden vaak veroorzaakt door hedgefunds. Dat zijn grote professionele beleggingsfondsen. Zij beleggen voor grote en kleine beleggers hun samengevoegde kapitaal. Door de enorme omvang van hun financiële middelen en hun perfect geautomatiseerde algoritmen zijn zij in staat om bedrijven, zelfs landen te maken en te breken door aandelenkoersen op te drijven of neerwaarts te drukken om zelf winst te kunnen genereren.
GameStop deed het de afgelopen jaren niet goed (meer). Begin januari 2021 werd ‘short’ gaan bij GameStop voor de hedgefunds interessant. Beleggers speculeren er dan op dat het aandeel verder daalt door aandelen te verkopen die pas later geleverd hoeven te worden. Ze kopen dus niet in, maar verkopen wel alvast aandelen ‘door’ die nog niet in hun bezit zijn. Als je er met succes op gokt dat je het desbetreffende aandeel later tegen een nog lagere prijs kan inkopen, verdien je veel geld.
Het ‘short’ gaan op de beurs werkt vaak als een selffulfilling prophecy. Aandeelhouders van een matig presterend bedrijf, in dit geval GameStop, zien de verwachting van grote beleggers dat de koers nog verder gaat dalen. Zij doen hun aandelen dan snel van de hand. Je wilt immers niet nog meer verliezen. Daardoor daalt de koers nog sneller. De hedgefunds kunnen dan genieten van hun winst als ze de aandelen die zij een paar weken eerder als gebakken lucht hadden verkocht, uiteindelijk kunnen leveren bij een veel lagere inkoopprijs.
Bij GameStop ging die vlieger dit keer niet op. Duizenden via internet georganiseerde kleine en zeer kleine beleggers spraken online af om bij GameStop dit mechanisme te doorbreken. Zij kochten massaal en dagenlang aandelen in van GameStop. Daardoor ging de koers kunstmatig omhoog, sterk omhoog zelfs. De hedgefunds die ‘short’ waren gegaan moesten lijdzaam toezien dat zij daardoor gedwongen werden om de aandelen van GameStop voor soms wel 30 keer de oorspronkelijke verkoopwaarde in te kopen om aan hun leveringsverplichtingen te kunnen voldoen. Een groot hedgefund (Melvin Capital) raakte op die manier een bedrag van bijna 3 miljard dollar kwijt. Het viel daardoor bijna zelf bijna om. De kleine beleggers waren trots op hun actie waarmee David Goliath had verslagen. De hedgefunds en de beursgoeroes spraken schande van deze verstoring van ‘hun’ markt. Het dagblad De Telegraaf had het op 28 januari zelfs over ‘hordes hyena’s die beleggingsfondsen onderuit sleuren’.
Wat mij betreft zijn dat krokodillentranen. De aasgieren op de beurs hebben hiermee een koekje van eigen deeg gekregen. De Nederlandse Code Corporate Governance zegt dat het beleid van een bedrijf gericht moet zijn op het creëren van langetermijnwaarde. In normale woorden, je moet als bestuur een bedrijf maken en ontwikkelen dat in de samenleving waarde toevoegt op een structurele en stabiele manier. Daarbij moet je het belang van de omgeving en stakeholders zoals consumenten, werknemers en leveranciers in acht nemen. Het verdienen van miljarden met het kopen en verkopen van gebakken lucht op de beurs zonder enige waardetoevoeging valt wat mij betreft niet onder de noemer ‘creatie van langetermijnwaarde’. Het is goed als dat aan de kaak wordt gesteld. Misschien gaan we dan met zijn allen eens een keer nadenken over wat waardetoevoeging werkelijk betekent in plaats van mooie woorden in een Governance Code. Nu verwijt de pot de ketel. Game over.

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar Corporate Governance aan de UoC. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.