Door Roland O.B. van den Bergh

Ophef over openbare stranden is niets nieuws. Het is een onderwerp dat reeds vele jaren de aandacht heeft in de publieke discussie bij vissers, in beleidsdocumenten van de overheid en in de toeristische sector, onder meer in masterplannen. Lering hieruit trekken blijkt moeilijk, gezien de vermeende bouwplannen voor onder meer de openbare stranden Caracasbaai, Jeremi en Lagun. De praktijk van het overheidshandelen rond openbare stranden laat zien dat de zorgplicht en inspanning van de overheid in dezen is ‘gestrand’.
De afgelopen twee decennia is veel gebeurd op het gebied van stranden. Het zijn vooral de privaat uitgebate stranden die een metamorfose hebben ondergaan. Stranden zoals Mambo Beach, Jan Thiel, Barbara Beach en Blue Bay zijn volledig vercommercialiseerd. Daarmee wordt bedoeld de gebouwen op en naast het strand waarin restaurants, bars en winkels gevestigd zijn alsmede de faciliteiten zoals strandstoelen en palapa’s waarvoor betaald moet worden. Ook bij andere private stranden zoals Cas Abou, Kokomo, Piscaderabaai, Porto Marie neemt de commercie een belangrijke plaats in. Deze trend is logisch, omdat vooral toeristen en wellicht de gegoede middenklasse van Curaçao vragen om luxe en meer voorzieningen op de stranden. Daarvoor moet betaald worden. Voor de doorsnee toerist is dat geen probleem. Tenslotte reist een toerist niet met een strandstoel en jug met koud bier in de koffer naar Curaçao.

Bijzonder winstgevend
Hoewel er geen officiële gegevens bekend zijn over het businessmodel van bovengenoemde private stranden, is het vermoeden dat deze momenteel bijzonder winstgevend zijn; ook als de kosten voor onderhoud en beheer hiervan worden afgetrokken. Vercommercialisering van een strand zoals van Lagun door de overheid kan financieel zeer aantrekkelijk zijn voor degene die de horeca mag runnen en het strand mag uitbaten. De vraag is of dit tot de kerntaken van de overheid behoort.
Voor wat betreft de publieke stranden zijn deze daarentegen nauwelijks meegegaan in de vercommercialiseringstrend. Alles is vooral bij het oude gebleven zoals het twee decennia geleden ook was, met dien verstande dat er hier en daar wat palapa’s zijn neergezet (die regelmatig vernield of in de brand gestoken worden), een parkeerplaats is geasfalteerd dan wel een slipway is aangelegd.

Beachmanagement
In 2003 zijn door de Commissie Beachmanagement en in 2006 door EcoVision en IMD Consultancy inventarisaties gemaakt hoe de publieke stranden erbij stonden (Zie Programmadossier Openbare stranden Curaçao; Beach Improvement Programma II. Daarvoor is in principe door Nederland 4,1 miljoen gulden beschikbaar gesteld voor het opknappen van de stranden en het opzetten van een Beach Management Authority. Dit geld is niet vrijgegeven omdat - bij navraag - bleek dat de governance, zoals voorgestaan door de toenmalige gedeputeerde van Economische Ontwikkeling, niet op orde was). Er werden nogal wat tekortkomingen geconstateerd of zaken die beter geregeld zouden moeten worden. Afhankelijk van het strand gaat het dan om zaken zoals:
- Ontsluiting van de baai voor het verkeer;
- Gebrek aan parkeergelegenheid;
- Te weinig schaduwplaatsen en mede daardoor gebrek aan capaciteit op piekdagen;
- Zorg voor de natuur en natuurlijke omgeving;
- Ontbreken of gebrekkige toilet- en douchegelegenheid;
- Ruimte voor vissers om materialen op te slaan;
- Geen slipway of pier;
- Nauwelijks of gebrekkig schoonhouden van de stranden;
- Gebrek aan toezicht houden op de commerciële activiteiten en naleving van de vergunningsvoorwaarden;
- Bewaking en veiligheid op en rond het strand in het algemeen;
- Gebrek aan informatie en voorlichting voor de bezoeker;
- Ontbreken van een goede professionele beheersorganisatie.

Nauwelijks aangepakt
Het is duidelijk dat vandaag de dag deze gebreken nog steeds aanwezig zijn. De problemen en uitdagingen rond publieke stranden toentertijd zijn niet of nauwelijks aangepakt.
De toerist van vroeger is niet de toerist van vandaag. De eisen die de gemiddelde toerist aan een strand stelt zijn vele malen hoger. Dit laat onverlet dat er ook veel toeristen zijn die de ongereptheid van de baaien prefereren boven een imitatie van Scheveningen, Miami Beach of Aruba’s Palm Beach. Juist diversiteit maakt dat iedere soort toerist kan genieten van het strand dat hij of zij prefereert.
Ook zijn velen ingezetenen van Curaçao meer eisend geworden voor wat betreft de faciliteiten op en rond de stranden. Daarbij gaat het om veiligheid, parkeergelegenheid, toegankelijkheid, hygiëne, meer schaduw en inderdaad soms ook om de plek waar je een ijskoud biertje of een kippenpoot van de barbecue tegen een redelijke prijs kunt kopen.

Lokale ondernemers
Passend voor de publieke stranden is dat uitbating plaatsvindt door lokale ondernemers uit de MKB-sector (midden- en kleinbedrijf) en het beheer van de stranden plaatsvindt - tegen vergoeding - door bewoners uit de buurt. Om te zorgen dat alle publieke stranden goed beheerd en onderhouden worden, is een eenvoudige beachmanagementorganisatie noodzakelijk zoals twintig jaar geleden ook al werd voorgesteld.

Upgrading
Er is behoefte aan upgrading en uitbreiding van de basisfaciliteiten op en rond de publieke stranden. Het daarbij betrekken van de buurt, de lokale bezoeker en toerist, hoe zij het liefst het strand van nu en morgen zien, is onderdeel van het maatschappelijk proces. Het is van deze tijd om daarmee rekening te houden.

Iedereen toegang
Private stranden mogen commercieel geëxploiteerd worden, waar de toegang gelimiteerd kan worden en aan gebruik van faciliteiten een prijskaartje hangt. Een publiek strand is echter een strand waar iedereen, iedere burger van Curaçao en elke toerist, toegang toe moet hebben; dat is een overheidsplicht. Zelfs een wettelijke plicht aangezien die stelt dat publieke stranden openbaar moeten zijn. Daarbij dient de zorg voor basisvoorzieningen en een goed beheer te prevaleren boven commerciële belangen.
De zorg voor het commercieel exploiteren van een openbaar strand is geen primaire overheidstaak. Daarentegen de toegang en beheer van de publieke stranden wel. Een overheidsbeleid dat van het omgekeerde uitgaat en het commerciële belang boven de toegankelijkheid en basisvoorzieningen zet, is niet in het belang van het Curaçao bezig.

De auteur van deze bijdrage, Roland O.B. van den Bergh, is econoom-onderzoeker en onder andere in 2006 medeauteur van het dossier over het beleid openbare stranden en instellen beheersorganisatie. Het artikel is op persoonlijke titel geschreven en voor publicatie aan het Antilliaans Dagblad aangeboden.