‘Kostenverhoging verklaarbaar’
De kosten van het nieuwe ziekenhuis Hospital Nobo Otrobanda (HNO) komen volgens een laatste raming uit op 605 miljoen gulden, ruim meer dan de aannameprijs uit 2013 van 421,8 miljoen.De aanpassing is volgens directbetrokkenen toe te schrijven aan een veranderend eisenpakket en gewijzigde randvoorwaarden van het Land Curaçao, zoals de aanpassing van de locatie.
In 2015 al had Stichting Ontwikkeling Nederlandse Antillen (Sona) de ministerraad bericht dat er overschrijdingen van 74 miljoen waren. Eind 2016 gaven FCW Legal, het Belgische VK Architects en Probis in een tussenevaluatie aan dat het oorspronkelijke budget - gezien de vele aanpassingen - niet meer realistisch was en dat stevige ingrepen nodig waren voor de realisatie. Zij voorzagen een overschrijding van ruim 100 miljoen. De ‘jongste’ overschrijding van 200 miljoen komt daar overigens niet nog eens bovenop, maar is inclusief alle eerder gemelde overschrijdingen.
Begin dit jaar is een nieuwe structuur - Stichting HNO Holding, met HNO Vastgoed en Beheer nv en HNO Transitie & Exploitatie nv - opgetuigd. Hiermee moet aan de voorwaarden worden voldaan voor de realisatie van HNO als kwalitatief hoogstaand ziekenhuis voor Curaçao en de regio in het hart van Otrobanda. Deze structuur werd al in 2013 voorzien en is in maart 2017 via een besluit van de Raad van Ministers opnieuw bekrachtigd. HNO zal naar verwachting volgende jaar operationeel zijn.
Terug in de tijd: in 2011 besloot het Land Curaçao tot de bouw van een nieuw algemeen ziekenhuis op Curaçao, met topklinische functies ten behoeve van het zorggebied Curaçao met een ondersteunende regionale functie (BES, Aruba en Sint Maarten). De Sona verkreeg deze opdracht, besteedde het management uit aan Berenschot, kreeg een bouwlocatie toegewezen (het voormalige ‘Amstelterrein’) en sloot een contract voor de bouw met Ballast Nedam. De gecontracteerde bouwkosten van Ballast Nedam Infra waren op dat moment 108 miljoen dollar. Het betrof een ‘fixed price’ zogeheten ‘Design Build Maintain’-contract.
Nog vóór de bouw begon, werden (in 2013) een aantal randvoorwaarden aangepast.
De belangrijkste was de keuze voor een geheel andere locatie; in plaats van een ‘greenfield’ buiten het stadscentrum werd gekozen voor een centrale plaats bij - en deels ter vervanging van - het huidige (Sehos-)ziekenhuis in Otrobanda. De totale kosten van het project werden begroot op 421,8 miljoen gulden en enkele PM-posten (pro memorie; vooraf niet volledig in te schatten kosten). In deze 421,8 miljoen zijn naast het 108 miljoen dollar-bouwcontract voor Ballast Nedam, ook de kosten meegenomen voor de parkeergarage, het bouwrijp maken van het terrein, de aanschaf van medische apparatuur, de aanschaf van de ICT-systemen (informatie en communicatietechnologie) en de transitie van personeel en - niet onbelangrijk - de transformatie van de Curaçaose gezondheidszorg.
Voor wat betreft de financiële situatie van HNO wordt momenteel ‘intensief gewerkt’ om aanvullend budget voor het ziekenhuis te garanderen, zodat voortgang van de bouw en openstelling van het ziekenhuis kan worden gewaarborgd. De modellering hiervan vindt plaats in zogenaamde ‘exploitatiemodellen’ en niet in ‘business cases’, zoals veelal wordt gesteld. Deze exploitatiemodellen, waarvan melding is gemaakt in diverse brieven naar en van het College financieel toezicht (Cft), worden momenteel door de overheidsaccountants van Soab getoetst op ‘stressbestendigheid’.
Met betrekking tot de financiering via onder andere institutionele beleggers, waaronder pensioenfondsen, wordt op het moment de laatste hand gelegd aan de condities om deze lening(en) te verkrijgen. Het is vooralsnog niet de bedoeling de aandelen, zoals gesuggereerd door minister Kenneth Gijsbertha (MAN) van Financiën tijdens een persconferentie medio september, en dus zeggenschap van het HNO uit handen te geven. In zijn brief aan het Cft sprak de minister overigens niet over aandelenparticipatie, maar over leningen, waarbij Vidanova Pensioenfonds voor 80 miljoen en het Algemeen Pensioenfonds Curaçao (APC) voor 120 miljoen zou meedoen. De verwachting was dat APC uiterlijk eind september helderheid zou kunnen geven over hun ‘risk apetite’. In het geval de pensioenfondsen niet bereid zouden zijn deze bedragen (volledig) te financieren, dan moeten de HNO-entiteiten voor het restant aankloppen bij lokale banken.
Terug naar de overschrijdingen: boven op de in 2015 door Sona gemelde 74 miljoen zijn ruim 125 miljoen aan kosten, die - zo blijkt uit een document inzake de ‘budget- en overschrijdingsposten’ - zijn toe te rekenen aan niet eerder gemelde overschrijdingen en door de HNO-entiteiten geïnventariseerde meerkosten.
Het gaat dan om zaken als additionele claims (Ballast Nedam en wellicht Berenschot); Schuifplan Sehos plus Cathlab; alsnog te betalen invoerrechten en omzetbelasting; additioneel bouwmanagement en kwaliteitsmanagement; toezichtkosten; juridische bijstand; aanvullende kosten inzake verbouwing en inrichting HNO na oplevering vanwege additionele zorgfuncties in het HNO (gebaseerd op ‘voortschrijdend inzicht’), omgevingskosten (bijvoorbeeld wegeninfrastructuur) en niet te vergeten extra transitiekosten.
Vanuit de Staten en dan met name de oppositie is, zo lijkt het, vaak zonder enig onderzoek of onderbouwing geroepen ‘dat er gestolen is’. Dat er aan HNO verdiend is en wordt, zal zonder twijfel het geval zijn, maar er zijn vooralsnog geen aanwijzingen - laat staan harde bewijzen - dat er gepikt is. De regering, de HNO-entiteiten en de Ministeriële Regisseur & Toezichthouder, die zélf aangeeft voorstander te zijn van parlementair onderzoek, doen er goed aan om volledige openheid van zaken te geven en vooral heel veel te communiceren. Curaçaose en Nederlandse experts zijn onderwijl bezig een nieuw ‘state-of-the-art’ digitaal ziekenhuis te realiseren. Het Sehos-personeel, dat al in training is en betrokken was bij de keuze voor een naam voor HNO, kan niet wachten op de opening.
