Analyse: Prinsjesdag en het grote contrast
Van wat uit de reeds uitgelekte delen van de Miljoenennota (zeg gerust Miljardennota) bekend is, staan Prinsjesdag morgen in Nederland en de Tweede Dinsdag van September afgelopen week in de Caribische landen van het Koninkrijk in schril contrast met elkaar. 
Terwijl het langs de Noordzee bij wijze van spreken niet op kan, kampen de zes eilanden in ‘de West’ met schaarste en tekorten. Dat geldt niet alleen voor de autonome eilanden Curaçao, Aruba en Sint Maarten, maar óók voor de BES-eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba die nu negen jaar integraal deel uitmaken van Nederland.
Dat Aruba en vooral Curaçao forse economische tegenwind ervaren komt deels doordat te laat en te langzaam is en nog altijd wordt ingespeeld op gewijzigde omstandigheden en de absolute noodzaak om het ambtelijk apparaat (veel) meer effectief en efficiënt te runnen, de impact van buitenaf is echter onmiskenbaar. Volgens de toelichting vorige week op de Curaçaose begroting 2020 is het effect van de economische crisis en de huidige politieke onzekerheden in Venezuela op de economie van Curaçao ‘majeur’; het raakt direct en indirect meer dan 25 procent van de economie. Voor Aruba zal de negatieve doorwerking van Venezuela minder heftig zijn, de raffinaderij daar staat immers al langer stil, maar is nog altijd van grote niet te onderschatten invloed. Een kwart van het bruto binnenlandse product (bbp) is voor elke natie - groot maar vooral klein - een ramp, vergelijkbaar met de situatie in een land nadat het is getroffen door natuurgeweld. Op Bonaire, een openbaar lichaam dat deel uitmaakt van Caribisch Nederland, is nog altijd sprake van armoede op grote schaal. Deze treft jong en oud. Dit laatste is afgelopen week weer treffend kenbaar gemaakt door de nationale ombudsman; de Nederlandse ombudsman wel te verstaan, die spreekt van een mensonwaardig bestaan voor veel bejaarden. Ook de jongere generatie op de BES heeft het erg moeilijk: volgens het pas gepubliceerde Bestuursprogramma van Bonaire groeit 50 procent van de kinderen jonger dan elf jaar op in één of andere vorm van armoede.
Dat is anno 2019 het Caribisch deel van het Koninkrijk, waarvan het moederland morgen met het traditionele pracht en praal op het Binnenhof Prinsjesdag ‘viert’. Terecht, want in het Europese deel van het Koninkrijk valt wel degelijk wat te vieren. Het kabinet-Rutte trekt de portemonnee om in Nederland de koopkracht extra te laten stijgen. Daardoor worden bestedingen aangewakkerd en neemt ook de economische groei verder toe. De geldinjectie gaat weliswaar ten koste van de begroting. Niet dat het tekort verder toeneemt, het overschot komt iets lager uit. Maar er is nog voldoende ruimte om de staatsschuld terug te dringen. In het gelekte voorwoord schrijft het kabinet dat Nederland er economisch ‘robuust’ voorstaat.
Hoe groot is het contrast met de Cariben, waar de inwoners dezelfde Nederlandse nationaliteit hebben. Hier géén stijging van de koopkracht - integendeel, de besteedbare ruimte wordt verder aangetast door extra belastingmaatregelen die burgers en bedrijven treffen. Groei is op Curaçao al enkele jaren een onbekend begrip. Laat staan investeringen in grootscheepse infrastructurele projecten en onderwijs. Dat zit er wederom niet in; allemaal om verder te beknibbelen en de begroting sluitend te maken, om halverwege de begrotingsrit te horen dat het opnieuw niet voldoende is en het mes er nog dieper in moet. Natuurlijk, de lokale overheden moeten veel meer ‘lean and mean’ zijn en vooral gericht op faciliterend en ondernemend. Maar feit is dat de (inkomens)verschillen tussen de koninkrijksdelen sinds 10-10-’10, en eigenlijk al veel langer, fors zijn toegenomen. Dat is voor weerszijden van de oceaan geen gezonde en zeker geen gewenste situatie. De ‘zelfredzaamheid’ van de Antillen staat al decennia in hetzelfde hoofdstuk van de Rijksbegroting, maar onderzoek zal (kunnen) vaststellen wat van deze doelstelling is bereikt. Het gaat er niet om aan te geven wie, wanneer en waarom verwijtbaar is, eerder dát er een haast onoverbrugbaar verschil is en dat dit onaanvaardbaar is voor het zichzelf beschaafd noemend Koninkrijk der Nederlanden. Zowel het Caribische deel als het Europese deel is erbij gebaat dat die kloof zoveel als mogelijk wordt gedicht. Het is te hopen dat in de nabije toekomst op Prinsjesdag de Troonrede gericht tot de ‘leden van de Staten-Generaal’ kan melden dat welvaart en welzijn heersen in álle (ei)landen van het rijk.
