ANALYSE

De enige staatsraad van ‘de West’ bij de Raad van State in Den Haag is momenteel Mito Croes van Aruba; de landen Curaçao en Sint Maarten zijn al enige tijd niet vertegenwoordigd bij het hoogste adviescollege van het Koninkrijk. Een gemis, vooral voor de Caribische landen zelf. Het werd afgelopen week nog eens duidelijk bij het beroep van Curaçao tegen de verlenging van het financieel toezicht.
Er zijn verschillende oorzaken. Maar het meest praktische probleem is dat geschikte kandidaten schaars zijn (vooral wat betreft staatsrecht), het al druk hebben en voor deze functie in Nederland moeten gaan wonen. Voor Aruba bemant Croes deze post tot mei aanstaande, daarna zwaait hij af. Daarmee moeten alle Caribische landen van het Koninkrijk op zoek naar een geschikte kandidaat.
Voor Curaçao is Robert Vornis begin 2015 om leeftijdsredenen afgetreden. Willemstad heeft echter - kennelijk - problemen met het vinden van een voor de regering aanvaardbare kandidaat die ook nog eens aan de eisen van benoembaarheid, waaronder dat iemand onbesmet en kreukvrij dient te zijn, voldoet.
Sint Maarten zit al jaren zonder staatsraad sinds Dennis Richardson weer minister werd (en overigens ook weer minister af is). In Philipsburg is het probleem een gekwalificeerde kandidaat te vinden die ook zelf wil.
Aruba had de opvolging van Hubert Maduro in principe tijdig geregeld, maar toen brak er tussen het kabinet van premier Mike Eman in Oranjestad en politiek Den Haag ruzie uit over de Arubaanse landsbegroting en hield de Nederlandse minister van Koninkrijksrelaties Ronald Plasterk de benoeming van Croes een paar maanden op.
De belangen van de BES-eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba, tot slot, worden behartigd door de voormalige Curaçaose gouverneur Frits Goedgedrag, als lid van de Raad van State in buitengewone dienst van de afdeling Advisering voor de BES-eilanden. Goedgedrag is tevens lid van de Raad van Advies van Aruba.
De Raad van State - die tot doel heeft de samenhang en continuïteit van het staatsbestel en de kwaliteit van het openbaar bestuur te bewaken - in Den Haag bestaat uit leden, staatsraden en staatsraden in buitengewone dienst. Dat zijn er momenteel ongeveer 70. De organisatie bestaat daarnaast uit ongeveer 630 medewerkers, onder wie 325 juristen. De vicepresident heeft de dagelijkse leiding over het college en de organisatie van de Raad. Op dit moment is Piet Hein Donner vicepresident, op de eilanden ook bekend als oud-minister van Koninkrijksrelaties.
Bijkomende beperking voor de Caribische landen van het Koninkrijk is dat het om een parttimefunctie gaat en dus ook een deeltijdbeloning. Daarom is het sowieso al lastig iemand op de eilanden te vinden die het ook een landverhuizing waard vindt.
De Raad van State zelf kan er niets of niet veel aan toevoegen: het is helemaal aan de betrokken regeringen op de eilanden om kandidaten voor te dragen aan de Rijksministerraad. Naar verluidt heeft minister Plasterk de landen al een paar keer aangemoedigd om met voordrachten te komen. Het zijn dus de premiers Ben Whiteman (Curaçao) en William Marlin (Sint Maarten) die moeten aangeven waarom het zo lang duurt of niet lukt. En ook Eman (Aruba) mag alvast op zoek.
Insiders geven aan dat de Raad van State en de staatsraden van het Koninkrijk, zoals de vertegenwoordigers van Curaçao, Aruba en Sint Maarten heten, een voorname - zeker niet te verwaarlozen - taak hebben. Zeker gezien de eventuele rol bij de geschillenregeling. Dan is het van belang voor Curaçao en Sint Maarten om een lid in de Raad van State van het Koninkrijk te hebben.
De Raad van State, die een geschiedenis heeft die teruggaat tot 1531, is onafhankelijk adviseur van de regering over wetgeving en bestuur en hoogste algemene bestuursrechter. De Raad van State is een zogeheten Hoog College van Staat, zoals dat bijvoorbeeld de Staten-Generaal (het Nederlandse parlement), de Algemene Rekenkamer en de Nationale ombudsman dat ook zijn. Dit zijn bij de grondwet geregelde instituten belast met een eigen taak, die zij onafhankelijk van de politiek en regering uitvoeren.
,,Het Arubaanse, Curaçaose of Sint Maartense lid neemt deel aan de werkzaamheden van de Raad van State van het Koninkrijk in geval de Raad of een afdeling van de Raad wordt gehoord over voorstellen van rijkswet en Algemene Maatregelen van Rijksbestuur die in Aruba, Curaçao onderscheidenlijk Sint Maarten zullen gelden, of over andere aangelegenheden die Aruba, Curaçao onderscheidenlijk Sint Maarten raken.” Aldus het Besluit staatsraden voor Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
En: ,,In geval de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State van het Koninkrijk is belast met de voorbereiding van de door de Raad van State van het Koninkrijk ingevolge het reglement voor de gouverneur van Aruba, van Curaçao of van Sint Maarten uit te brengen adviezen, wordt het Arubaanse, Curaçaose onderscheidenlijk Sint Maartense lid aan de afdeling toegevoegd.”
Kortom, er is letterlijk plek voor Caribische staatsraden en hun inbreng. Sinds het vertrek echter van Vornis namens Curaçao is Croes voor Aruba op het moment dus het enige lid uit ‘de West’. Het wordt als een gemis voor een eiland (Curaçao en Sint Maarten) ervaren om geen staatsraad te hebben, zeker als het betrokken land zelf geschillen bij de Raad van State heeft. Vandaar. Gezocht: Caribische staatsraden.