Van onze correspondent
Den Haag - Politiek Den Haag zal zich niet bemoeien met het referendum op Bonaire, maar dat betekent niet dat elke uitkomst voor Nederland bespreekbaar is.
,,Het is aan het eiland, maar niet alle combinaties van alle alternatieven zijn mogelijk”, maakte minister Ronald Plasterk (PvdA) van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties duidelijk tijdens het debat in de Tweede Kamer over de begroting Koninkrijksrelaties. In de Kamer bestaat de zorg dat bij de bevolking verwachtingen worden gewekt over een andere invulling van de relatie die niet realistisch is.
De bewindsman benadrukte dat hij het proces niet wil beïnvloeden door vooraf aan te geven wat voor Nederland aanvaardbare opties zijn. Maar: ,,Wanneer er opties worden gekozen die niet tevoren zijn besproken, kan het referendum de Nederlandse regering niet binden. Als men geen reële varianten kiest, moet daar een gesprek met het Bestuurscollege over worden gestart. Dat moet men zich wel goed realiseren bij het kiezen van die opties.”
Het enige alternatief waarvan bij voorbaat duidelijk is dat Nederland ermee instemt, is de wens uit het Koninkrijk te treden. Maar over ‘tussenvormen’ laat Plasterk zich niet uit: ,,Men heeft natuurlijk de ruimte om een grotere afstand te kiezen binnen de constellatie die we hebben, maar niet alle mengsmeringen zijn mogelijk. In de huidige situatie is Bonaire een openbaar lichaam, zeg maar een gemeente van Nederland. Dat leidt ertoe dat er, als je de belastinginkomsten ervan aftrekt, ongeveer voor 10.000 euro per hoofd van de bevolking wordt geïnvesteerd in infrastructuur, onderwijs en zorg. Dat gebeurt omdat departementen zich verantwoordelijk voelen en omdat ministers politiek verantwoordelijk zijn voor wat daar gebeurt. Dat heeft nadelen zoals bemoeienis vanuit Den Haag. Het heeft echter ook voordelen, namelijk dat er dingen gebeuren, dat er expertise en middelen naartoe komen.”
PvdA-Kamerlid Roelof van Laar: ,,Je gaat niet een referendum in met een optie die niet haalbaar is, de bevolking verkeerde informatie te geven en verwachtingen te wekken om vervolgens het beeld te bevestigen ‘Grote broer Nederland staat niet toe wat wij willen’ omdat er een optie is voorgelegd die überhaupt niet kon. Om dat te voorkomen zou het toch ook fijn zijn als er van tevoren overleg is.”
Plasterk: ,,Het is voor de bevolking vervelend als zij moet kiezen tussen alternatieven zonder dat zij weet of die realistisch zijn. Ik zeg graag toe dat ik, mocht uit het eerste referendum komen dat men voor alternatieven wil kunnen stemmen, een indringend gesprek zal hebben met het Bestuurscollege van Bonaire om van hen te horen wat zij als alternatieven beschouwen. Ik formuleer het terughoudend, want zodra de indruk ontstaat dat we vanuit Den Haag gaan bepalen waarover men op Bonaire mag stemmen en waaruit men mag kiezen, zou dat weerstand kunnen oproepen. Het is dus in de eerste plaats aan het politiek bestuur van Bonaire.”
Intussen heeft het kabinet Rutte de procedure om de staatkundige positie van de BES-eilanden als openbare lichamen in de Grondwet te verankeren hervat door het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State voor te leggen.