Van onze correspondent
Den Haag - In de plannen van het kabinet ter bestrijding van de armoede in Caribisch Nederland wordt ook de woningmarkt meegenomen.
Naast een soort huursubsidie, die al eerder was aangekondigd, heeft staatssecretaris Raymond Knops gisteren een experiment aangekondigd met een hypotheekgarantie op Bonaire. Huizenkopers kunnen daarmee tot 100 procent van de woningwaarde lenen.
Met name starters op de woningmarkt, jonge gezinnen en de sociale middenklasse zullen baat hebben bij een hypotheekgarantie, denkt Knops. Voor hen is de woningmarkt nu moeilijk toegankelijk. Onder andere door de hoge rente (6,5 tot 8 procent) en de leenlimiet van 70 tot 80 procent van de waarde blijft deze groep vaak in een huurwoning zitten. Er zijn duidelijke limieten gesteld aan het vijf jaar durend experiment.
De invoering van zo’n garantieregeling is niet eenvoudig, aldus de bewindsman in een brief aan de Kamer. De Nationale Hypotheek Garantie (NHG) zoals die in Europees Nederland bestaat is ‘niet een op een in te voeren op de eilanden’. De reden hiervoor is dat er obstakels zijn rond de invoering van een hypotheekgarantie. De belangrijkste zijn het ontbreken van een Bureau Krediet Registratie (BKR) en van betrouwbare statistieken over de woningmarkt op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Banken kunnen niet zoals in Nederland via de BKR de kredietwaardigheid van hun klanten bepalen.
Toch vindt Knops een experiment nodig, omdat voor het kopen van een huis op de eilanden veel eigen vermogen nodig is. Daarnaast wordt het voor mensen boven de 35 jaar steeds moeilijker om een hypotheek af te sluiten doordat de looptijd tot maximaal de leeftijd van 65 jaar is. ,,De problemen rond financiering leiden ertoe dat er relatief weinig woningen worden verkocht en gebouwd, terwijl er tegelijkertijd lange wachtlijsten bestaan voor (sociale) huurwoningen op met name Bonaire”, schrijft Knops.
Daarom wordt gekozen voor een experiment op dit eiland, zoals werd overeengekomen in het vorige maand gesloten bestuursakkoord. Bij de NHG hoort een Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW), zodat de banken tot een bepaald bedrag geen risico’s lopen. Het WEW garandeert de hypotheek tot een bepaald maximum. ‘Op gecontroleerde en verantwoorde wijze’ wordt tijdens het experiment door het WEW en het ministerie van BZK gekeken wat op Bonaire de neveneffecten zijn van de garantie.
Om de risico’s te beperken wordt het experiment alleen op Bonaire gehouden en wordt het alleen aangeboden door banken die onder volledig toezicht staan van De Nederlandsche Bank. Per jaar worden vanaf 2019 maximaal zeventig garanties verstrekt, in totaal dus 350. De maximale koopprijs van een woning om voor een hypotheekgarantie in aanmerking te komen is 225.000 dollar met een maximale looptijd van dertig jaar.
Voor de hypotheekgarantie, die geldt tot 100 procent van de woningwaarde, moeten de huizenkopers een vast arbeidscontract hebben. Het oversluiten van een hypotheek en de afkoop van erfpacht zijn, in tegenstelling tot Europees Nederland, uitgesloten en de garantie wordt alleen verstrekt voor het kopen van een woning na een verhuizing.
Ter vervanging van de BKR worden banken op Bonaire verplicht de krestietwaardigheid van hun klanten te toetsen bij het Caribbean Credit Bureau. Daarnaast zal het WEW het uitgavenpatroon van de klanten toetsen op basis van bankafschriften. Dat gebeurt in tegenstelling tot Nederland vooraf.
De hypotheekgarantie wordt gedurende het experiment voortdurend geëvalueerd en gemonitord, waarbij ook gekeken wordt of het toepasbaar is op Saba en Statia. Dit traject begint met een nulmeting. In de evaluaties wordt onder andere gekeken naar het effect op het eigen woningbezit, de nieuwbouw, de huizenprijzen en de hypotheekrente. Tussentijds kan de regeling nog worden aangepast of zelfs worden beëindigd als de risico’s groter zijn dan was voorzien.