Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Het niet willen gebruiken van een condoom op Curaçao is structureel problematisch, mede doordat er in de mannencultuur een diepgeworteld stigma heerst over condooms.

Dat benadrukken Jacqueline Martis en Tihaisa de Palm - respectievelijk adviseur en public relations officer bij Fundashon Famia Plania - tegenover het Antilliaans Dagblad. Een van de groepen waar de stichting zich specifiek op richt, zijn sekswerkers. Met voorlichtingscampagnes, gratis condooms en zelfs vouchers voor medische tests, probeert de stichting grip te krijgen op de seksuele gezondheid van deze vrouwen (en hun klanten) en de verspreiding van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) tegen te gaan. In de praktijk blijkt echter vaker economische nood het te winnen van gezondheidsredelijkheid. ,,Stel dat sekswerkers 75 gulden vragen voor 15 minuten mét condoom. Als klanten dan 300 gulden bieden voor seks zonder condoom, staan deze vrouwen voor een dilemma”, legt De Palm uit. ,,De meesten van hen zijn hier tijdelijk, voor twee of drie maanden, om snel geld te verdienen. Ze hebben dringend geld nodig en hebben een doelbedrag van bijvoorbeeld 1.500 gulden voor ogen. Hoe sneller ze dat halen, hoe beter.”
Gezien het groot aantal sekswerkers op het eiland, timmert de stichting hard aan de weg om bijvoorbeeld bij snèks/bars gratis voorlichting en condooms aan de man én vrouw te brengen. De sekswerkers nemen dan altijd graag de condooms aan, maar uit gesprekken met hen blijkt dat het vaker de mannen zijn die op het moment suprême condooms weigeren. Martis: ,,We horen steeds dezelfde verhalen over klanten die geen condooms willen gebruiken, dat is altijd zo geweest. Ik heb in 1998 onderzoek gedaan op Curaçao en Sint Maarten, evenzo in 2017 bij Campo Alegre. De klachten zijn onder andere dat sommige mannen condooms weigeren. Ook de jonge meisjes die hier bij Famia Plania voor voorlichting, anticonceptie en soa’s komen ervaren dit probleem.”
Het is daarbij opvallend hoe diep het stigma rond condoomgebruik in de mannencultuur geworteld is. ,,Er zijn allerlei bijnamen voor condooms”, legt De Palm uit. ,,Ze noemen het een ‘sapatu’ (schoen) of een ‘bulletproof vest’ en willen liever ‘kueru kurú’ of ‘pia ’bou’, zonder schoenen, blootvoets want dat voelt beter.” Volgens De Palm weerspiegelt dat vooral hoe seksueel plezier boven veiligheid wordt geplaatst. ,,Ze zeggen: ‘Ik moet je warmte kunnen voelen’, ‘Vlees op vlees’. Zo willen mannen het. Ze hebben verschillende redenen om seks zonder condoom te willen. En vaak hebben ze meerdere partners tegelijk.”
Met betrekking tot het condoomgebruik is het bovendien niet alleen een kwestie van willen of niet willen. Onwetendheid speelt ook een grote rol. ,,We gaan vaak naar scholen”, vertelt De Palm. ,,Enkele jongens hebben dan wel een condoom in hun portemonnee, maar ze weten meestal niet eens hoe je het correct gebruikt. Als je het verkeerd gebruikt, is het hetzelfde als je zonder doet.”
Zelfs bij volwassenen ontbreekt vaak basale kennis. ,,Veel mannen weten in het algemeen niet hoe condooms op de juiste manier gebruikt moeten worden, ook hoor ik dat condooms slecht bewaard worden, bijvoorbeeld in het dashboard van de auto”, zegt De Palm. ,,De sekswerkers zijn zich er wel van bewust dat condoomgebruik de beste oplossing is tegen ziektes, daarentegen blijkt een aantal van hen al jaren in het vak te zitten zonder ooit een soa-test te hebben gedaan”, vervolgt ze bezorgd. ,,Daarom hebben we campagnes gelanceerd met vouchers. Daarmee konden ze gratis of met korting tests laten uitvoeren, inclusief HPV-tests.” Iets duurder en minder bekend dan het mannencondoom, is het vrouwencondoom. ,,Als we ze hebben, delen we ze ook uit aan de sekswerkers. Ik heb wel van mannen gehoord dat dat ten opzichte van het gewone condoom een lekker gevoel geeft.”
,,De vrouw heeft daarmee meer controle. Dat andere ligt in de handen van de man. We hebben een samenwerking met International Planned Parenthood Foundation waardoor we de mannencondooms tegen korting krijgen. Daarom kunnen we ze goedkoop, voor 55 cent per stuk, verkopen”, aldus Martis.