In den beginne was er een droom. Na het vertrek van PdVSA eind 2019 zou een nieuwe operator de exploitatie van de Isla-raffinaderij overnemen. En deze technisch bij de tijd brengen, zodat voldaan zou kunnen worden aan internationale normen, waaronder die voor het milieu. Vele jaren en gegadigden verder lijkt Curaçao wederom in een soort circus beland, waarin valse documenten een centrale rol spelen. Er zijn al ettelijke miljoenen uitgegeven. Hoeveel (gemeenschaps)geld gaat er nog worden uitgegeven aan een volgende act?
Door te veel mensen wordt nog steeds in romantische zin over de Isla gedacht. Alsof het om een moderne raffinaderij gaat, met mooie machines en nieuw materiaal. In werkelijkheid gaat het om een - oneerbiedig gezegd - hoop schroot en een oude roestbak. Om die op te knappen en aan internationale milieunormen te laten voldoen, is naar schatting (ruim) een miljard dollar nodig. Wie is bereid een dergelijke investering te doen, terwijl het belang van olie wereldwijd op relatief korte termijn zal afnemen? Tot op heden lijken vooral avonturiers en gelukzoekers met een niet altijd even goede reputatie geïnteresseerd te zijn.
De tijd is aangebroken om in alle openheid de discussie over de toekomst van de raffinaderij te voeren. Op zakelijke en niet op romantische (of emotionele) wijze. En in het bijzonder ook om over de alternatieven te praten. Daar is de afgelopen jaren nauwelijks of geen - in elk geval te weinig - aandacht voor geweest. Kansen om die alternatieven te ontwikkelen en de voormalige werknemers van de raffinaderij om te scholen zijn daardoor blijven liggen. Terwijl juist die werkgelegenheid van groot belang is. Het is anno 2023 tijd voor actie en voor serieuze keuzes. Dat vraagt lef, vooral van het zittende kabinet-Pisas (MFK/PNP). En aan lef heeft het tot nu toe ontbroken.
Mocht uiteindelijk toch worden gekozen voor het heropstarten van de raffinaderij en een overeenkomst worden gesloten met een betrouwbare operator die wél aantoonbaar beschikt over voldoende financiële middelen, dan verdienen de gevolgen voor het milieu bijzondere aandacht. De raffinaderij zal moeten voldoen aan internationale milieunormen. Het heeft - tot de raffinaderij werd stilgelegd - ontbroken aan serieuze handhaving van (verouderde) lokale milieuwet- en regelgeving. Wordt de raffinaderij opgestart zónder dat aan internationale normen wordt voldaan, dan neemt de regering een enorm risico. Mensen en milieu kunnen grote schade ondervinden van een raffinaderij. Wat het verleden betreft werd alleen al gesproken over gemiddeld achttien doden per jaar. De regering mag niet toelaten dat mensen overlijden als gevolg van een raffinaderij die niet aan de minimale milieunormen voldoet. Laat de regering dat wel toe, door geen adequate milieueisen te stellen en/of niet goed te handhaven, dan dreigt niet alleen aansprakelijkheid van het Land Curaçao, maar is ook niet ondenkbaar dat individuele ministers aansprakelijk worden gesteld, en wellicht zelfs strafrechtelijk worden vervolgd. Overlijdt iemand als gevolg van het handelen of nalaten van een ander (een Land of minister in dit geval) dan levert dat dood door schuld op. Zelfs op een discussie daarover zou het kabinet-Pisas het niet moeten (willen) laten aankomen.
Het sprookje dreigt een nachtmerrie te worden, maar daaruit kunnen en moeten wel lessen worden getrokken. De komende weken en maanden zal blijken of daarvoor het politieke lef en maatschappelijke draagvlak bestaan.
