Terwijl de officiële publieke sector telkens te kort komt, smijt (een deel van) de officieuze publieke sector het geld met bakken over de balk. Gemeenschapsgeld welteverstaan. Schaamteloos is er onder leiding van Werner Wiels - ja, de broer van wijlen Pueblo Soberano-leider Helmin Wiels - door het vorige Multidisciplinair Projectteam (MDPT), dat een oplossing moest vinden voor de toekomst van de Isla-raffinaderij, in drieënhalf jaar tijd met geld van de bevolking omgesprongen. Terwijl er 10 miljoen was begroot - al een zeer aanzienlijk bedrag - voor vier jaar, is er in kortere tijd 16,8 miljoen besteed. Een gigantische overschrijding.analyse
En als dan uit het rapport van overheidsaccountantsbureau Soab duidelijk wordt waaráán dit geld is gespendeerd, dan is de verontwaardiging alleen maar nog groter. Onder andere feestjes, cursussen in het buitenland voor ingehuurde consultants (waarom dan überhaupt deze kennelijk incapabele consultants aanstellen?), notulistenkosten terwijl er geen notulen zijn gevonden, natuurlijk de bekende reisjes, zélfs de uitgaven van de partijen waarmee onderhandeld werd, public relations en communicatiekosten ‘om het project de nodige bekendheid te geven en meer draagvlak binnen de maatschappij te creëren’, zoals in het Soab-rapport staat. Dit laatste is een nette omschrijving van wat wordt bedoeld als keiharde poging tot beïnvloeding van de publieke opinie via de media, leunend tegen omkoping van diezelfde media. Een specifiek deel van de media, exact omschreven door de overheidsaccountants plus bijbehorende bedragen. Daarbij valt op dat Direct Group (Radio en TV Direct) het negenvoudige en Nos Pais het viervoudige kregen toebedeeld van wat de ‘nationale’ zender TeleCuraçao Multimedia ontving. Het gaat om tonnen en alles bij elkaar ruim 1,1 miljoen aan ‘communicatie’.
Communicatie en informatie zijn zeer belangrijk, maar dan natuurlijk wel in de zin van transparantie; het geven van openheid van zaken. Dat deed het MDPT onder aanvoering van Wiels allesbehalve. Géén financiële verantwoording - slechts één tussentijdse concept-rapportage werd verstrekt aan de toenmalige slapende Raad van Commissarissen van Refineria di Kòrsou (RdK), de overheids-nv die alle gelden voor het MDPT ophoestte. En ook géén informatie over de voortgang van het voor Curaçao cruciale project: de toekomst van de Isla. Totdat Wiels in september 2016 zelfs zijn mede-MDPT-leden verraste door het Chinese Guangdong Zhenrong Energy (GZE) uit de hoge hoed te toveren. Bijna anderhalf jaar verder blijkt GZE een volstrekt lege huls. Geen technische knowhow en geen financiële armslag. ‘Wij’, de belastingbetalers van Curaçao, blijken zelfs hún reis- en verblijfskosten voor het bijwonen van de onderhandelingen met het MDPT op Curaçao te hebben betaald. Ook toen een Curaçaose delegatie ‘op uitnodiging van GZE’ naar China was afgereisd in verband met ‘workforce development’ is dat uit de Curaçaose portemonnee betaald. Terwijl GZE ons gouden bergen beloofde: een geheel nieuwe raffinaderij bij Bullenbaai voor vele miljarden dollars, de schoonmaak van het bestaande Isla-terrein en zelfs een ongevraagde Las Vegas-achtige stadsontwikkeling ter plekke.
Niet alleen heeft het MDPT van Wiels de burger heel veel geld gekost, het heeft tevens tot geen enkel resultaat geleid en daarmee de bevolking al die tijd voor de gek gehouden. Het MDPT bestond echter zeker niet alléén uit Werner Wiels, maar volgens het nog geldende Landsbesluit uit zo’n tien ‘key-members’, zoals ze in het Soab-rapport worden genoemd, met ieder in principe een vergoeding van 5.000 gulden per maand en van 7.500 voor de zogeheten deelvoorzitters. Sommigen zijn naar eigen zeggen tussentijds uitgestapt, maar toch is de rode draad van de bevindingen van het overheidsaccountantsbureau dat de rest zich ‘verschoont’ door te verklaren dat alleen Wiels de dienst uitmaakte. He, himself and only he.
Dat Wiels een pure solist is, die eerder al ernstige financiële schade veroorzaakte bij medefinancieringsorganisatie Amfo en later als commissaris bij nutsbedrijf Aqualectra, en alles voor anderen achterhield ontslaat géén van de overige MDPT-leden - al dan niet formeel of informeel teruggetreden - om geen kritische vragen te stellen, de noodklok te luiden en in het uiterste geval een publiek statement te maken. Alle betrokkenen hielden hun mond en schreven in de tussentijd hun consultantsfacturen uit. Ook Errol Cova, die volgens de vakbonden door Wiels op een zijspoor zou zijn gezet. Iedereen kent Cova; die laat zich door niemand aan de kant zetten. Ook ex-premier Maria Liberia-Peters, die eind vorig jaar het MDPT verliet omdat er door de nieuwe voorzitter in een ‘roadshow’ uit de school zou zijn geklapt over de werkelijke status van de onderhandelingen met GZE en over de werkelijke capaciteiten van deze Chinese onderneming in geldnood. Liberia-Peters weigerde echter vragen te beantwoorden waarom zij al die tijd Wiels zijn gang had laten gaan en niet op de rem had getrapt.
En zo zit Curaçao twee jaar voor het verstrijken van het lopende contract met de uiterste onzekere Venezolaanse staatsoliemaatschappij PdVSA met de gebakken peren. Miljoenen aan gemeenschapsgeld verspild en vooralsnog met lege handen. Het is goed dat dit met de ‘nulmeting’ door Soab bloot is gelegd en dat duidelijk wordt gemaakt uit welke hoek dit is gekomen, namelijk op initiatief van voormalig PS-premier Ivar Asjes die Wiels eigenhandig voor deze klus had uitgekozen en later voortgezet door idem PS-premier Ben Whiteman. Van een partij die zégt op te komen voor de kleine man, maar in de praktijk met geld smijt.
Soab heeft slechts een voorlopig onderzoek gedaan. Deze zaak lijkt zo ernstig dat nader onderzoek niet overbodig is, bijvoorbeeld door het Openbaar Ministerie (OM). Er is in januari 2017 aangifte gedaan, dus met het Soab-rapport erbij kan het OM flink aan de slag. En het is aan onder andere de nieuwe leiding van RdK - directie en Raad van Commissarissen - iets te doen met de conclusies. Gaan ze de betrokkenen verantwoordelijk/aansprakelijk houden?
Curaçao moet echter ook verder: hetzelfde Soab-verslag geeft aan dat er in potentie een lijst is van circa 23 partijen die geprikkeld kunnen worden mee te doen aan een aanbestedingstraject - door Wiels destijds afgewezen met kennelijke goedkeuring van de overige jaknikkers - voor de overname, modernisering én sanering van de raffinaderij. Dit biedt kansen. Tegelijkertijd dient naast het scenario ‘modernisering’ ook de andere optie, ‘herontwikkeling’, serieuzer dan ooit te worden genomen. Het voorbereiden van een terugval-scenario bij eventuele sluiting van de Isla gevolgd door ontmanteling en schoonmaak en de sociaaleconomische ontwikkeling van het Schottegatgebied blijft een must en is actueler/realistischer dan ooit. Al is het alleen al in verband met een betere onderhandelingspositie. Eén luid en duidelijk advies aan het huidige MDPT onder leiding van de nieuwe voorzitter Christiaan: wees transparant en leg verantwoording af over elke cent aan gebruikt gemeenschapsgeld.