Van onze correspondent
Oranjestad - De overheidsschuld van 5,7 miljard florin staat per inwoner gelijk aan een schuld van 55.000 florin.
Nu de Arubaanse economie zich krachtig herstelt, moet Aruba dit moment aangrijpen om de schuld terug te brengen. Daar zijn verschillende manieren voor. Dat is de boodschap van het College Aruba financieel toezicht (CAft).
Het College was afgelopen donderdag en gisteren op Aruba, met de nieuwe voorzitter Lidewijde Ongering die per 1 februari officieel is begonnen. Het CAft voerde gesprekken met de gouverneur, de minister van Financiën en Cultuur, de minister van Toerisme en Volksgezondheid, de minister van Transport, Integriteit, Natuur en Ouderenzaken, de ministerraad en de Staten. Ook was er een gesprek met Aruba Trade & Industry Association (Atia).
Het krachtige herstel van de Arubaanse economie zet door. De groei in 2022 kwam volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) uit op 12 procent. Voor 2023 wordt een groei verwacht van 5 procent. Samen met aangekondigde belastingmaatregelen zal het dit jaar tot een begrotingsoverschot leiden van 1 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Aruba moet deze positieve kentering na de coronacrisis aangrijpen om de overheidsschuld van 5,7 miljard terug te brengen, is de mening van het College.
Om dit te bereiken, moet echter meer worden gedaan. Extra bezuinigingen zijn ook nodig. Het CAft kijkt daarbij opnieuw naar de gezondheidszorg en de sociale zekerheid. Om het sociale stelsel te verbeteren, heeft Aruba al maatregelen genomen. De positieve medicijnenlijst is versoberd, minder medicijnen worden vergoed. Burgers moeten zelf meer betalen voor medicijnen. Demografische ontwikkelingen maken echter dat de zorguitgaven zullen stijgen en ook het ouderdomspensioen zal sneller stijgen. Besparingen in de zorg en de sociale zekerheid moeten dan ook worden meegenomen, zegt het CAft. Maatregelen zijn nu nodig om het sociale stelsel voor toekomstige generaties betaalbaar te houden. Dit kan worden bereikt met een meerjarenraming. Daar moet Aruba aan werken, vindt het College.
De toekomst is nog steeds zorgelijk. De schuld per inwoner bedraagt 55.000 florin. Toekomstige generaties worden opgezadeld met hoge schulden. Er moeten daarom duurzame overheidsfinanciën komen. De begroting 2023 voldoet aan de begrotingsnorm en dat is volgens het CAft een eerste stap in de goede richting. Er zijn echter additionele maatregelen nodig. Dat moet in 2023 al gebeuren en niet pas in 2024, zoals in de begroting staat. Het College wijst op het Landspakket, waarin staat dat de financiële zelfredzaamheid van overheidsentiteiten als Serlimar en Arubus groter moet worden.
De belastingopbrengsten kunnen omhoog, als de lage belastingcompliance verbetert. Met andere woorden, als belastingplichtigen ook daadwerkelijk hun belasting betalen. Het CAft adviseert om een belasting op fooien in te voeren. Ook moet het belastingstelsel makkelijker worden, zoals dat ook in het Landspakket wordt beschreven. Om in 2023 een overschot van 1 procent van het bbp te halen. moet de wetgeving voor de bbo snel worden geformaliseerd. Het College kijkt ook naar de btw, om deze belasting ook in te voeren.
Aruba zal ook moeten investeren, vindt het CAft. Op de begroting staat een bedrag van 20 miljoen florin, het College vindt dit investeringsbedrag ‘bijzonder laag’. Gerichte investeringen in bijvoorbeeld infrastructuur en klimaatmitigatie- en adaptatieprojecten dragen bij aan een duurzame economische groei.