In het eindexamen Papiaments voor het vwo kwam dit jaar het woord Yùfrousashon voor. Ik vind het een prachtig woord dat de creativiteit van het Papiaments goed laat uitkomen. Maar in het Antilliaans Dagblad van zaterdag 10 mei gaf mevrouw Saida Piar-Louisa daar kritiek op. Zij vindt het woord fenemisashon, dat afgeleid zou zijn van fenemino, hier beter op zijn plaats. Zij bedoelt waarschijnlijk ‘femenino’, het is een tikfout. Natuurlijk is yùfrou een leenwoord, maar ook het woord ‘femenino’ is een leenwoord, misschien niet rechtstreeks uit het Latijn maar via het Portugees of Spaans. Naar mijn mening is het woord ‘femeninosashon’ hier echter algemeen abstract, terwijl het woord yùfrousashon heel duidelijk op de Curaçaose situatie slaat. Een yùfrou di skol is een onderwijzeres op Curaçao, terwijl femeninosashon duidt op meer vrouwen in leidinggevende posities in het algemeen. Dus niet alleen in het onderwijs.
Het Papiaments bestaat uit leenwoorden. Zelfs de woorden met een Afrikaanse oorsprong zijn leenwoorden. Bijeengebracht in Fort Elmina spraken de Afrikanen veel verschillende Afrikaanse talen. Om toch met elkaar te communiceren ‘leenden’ ze woorden van elkaar en later van de Portugezen, van de Spanjaarden, de Engelsen en de Nederlanders. Het bijzondere van het Papiaments is natuurlijk dat daaruit een eigen taal, namelijk het Papiaments, is ontstaan. Een taal die niet alleen in de haven of in bepaalde sociale lagen werd gesproken, maar door alle lagen van de bevolking. Een taal die ook gebruikt werd voor verhalen, voor liederen, voor poëzie en voor proza. Een taal ook waarin de kinderen van tegenwoordig leren lezen en schrijven.
Maar wel een taal vol leenwoorden. Die leenwoorden zijn veelal aangepast aan de omgeving en de grammatica van het Papiaments en met de huidige spelling is het niet altijd meer mogelijk op het eerste gezicht de afkomst van een bepaald woord te herkennen. Een voorbeeld: een Curaçaose wipwap heet in het Nederlands een schommel. Een wip is wezenlijk anders.
Er is echter een tendens gaande om de leenwoorden van Nederlandse afkomst te schrappen en te vervangen door Spaanse woorden. Dat heeft, denk ik, twee redenen: ten eerste is er de afkeer van alles wat met het (meest recente) koloniale verleden te maken heeft. Ten tweede zijn de meeste fanatieke taalpuristen van oorsprong leraren Spaans geweest. Waarmee ik echter beslist niet iedereen over een kam wil scheren!
Ik hoor regelmatig dat mensen die van huis uit Papiaments spreken en een hogere opleiding hebben genoten, verbeterd door deze puristen: ‘wordu’ bestaat niet en mag niet, ‘pa ku’ mag niet, ‘ma’ moet worden ‘pero’, ‘hopi’ mag niet, het <I>moet<I> zijn ‘masha’, en ‘spélpláts’ <I>moet<I> zijn ‘kura di skol’ of ‘kura di hunga’, etc. Ik wacht nog tot ik op een ‘silla’ moet gaan zitten.
De Engelse leenwoorden, vaak uit de techniek, laat men voorlopig met rust. Misschien omdat ook in het Spaans vaak gebruik wordt gemaakt van deze leenwoorden.
Wat ik zo jammer vind is dat door te veel woorden te vervangen door Spaanse woorden de basis van het Papiaments, de veelzijdigheid, de creatieve manier waarop met leenwoorden wordt omgegaan, tenietgedaan wordt. In plaats van rijker wordt het Papiaments zo armer om ten slotte op te gaan in het Spaans. En dat wil niemand.
Nel Casimiri,
Curaçao

ADletters logo


Het Antilliaans Dagblad is de enige lokale Nederlandstalige ochtendkrant van Curaçao, Bonaire en Aruba. Op Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba, alsmede in Nederland en andere landen is een online-abonnement eenvoudig mogelijk via online.ad.cw

antdagblad-logo


Print-abonnee worden of voor meer algemene informatie? Stuur dan een mail naar [email protected]. Met naam, adres en telefoonnummer. Abonnementsprijs is ANG 35,00 inclusief OB per kalendermaand. Print-abonneren is alleen mogelijk op Curaçao.