In maart 1976 maakte de heer Steensma een Memorandum. Onderwerp: ‘Conservation and wise use of Marine Parks’. En in de introductie gaf hij aan: ,,The undersigned became an enthusiastic spear fisher, while living at Curaçao, from 1955 until 1960. We did not anticipate then the disastrous results of two decennia of spear fishing after this period. In 1955 Curaçao could number perhaps some twenty native spear fishers and their activities did not endanger fish or coral. The catastrophic results of an unexpected influx of ‘underwater enthusiasts’, since 1955 as far as the marine environment is concerned, are such as to create the deepest concern. The undersigned has witnessed the local extinction of various species to such extent, that he feels compelled to try and achieve some form of international cooperation this can be achieved in intelligently combining ‘Active protection’ and ‘Economic Development’ of ‘Marine locations’.”
In dit memorandum komt nog een zin voor, die vooral waard is genoemd te worden: ,,The island of Bonaire (Netherlands Antilles) could very well serve as an inspiring example in this respect. The local government has radically banned all activities tending to endanger their beautiful reefs and marine life in general.”
Bespreking
De heer Steensma was in de gelegenheid het probleem met Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernard te bespreken, gedurende welk gesprek enige richtlijnen werden vastgelegd:
IUCN. (International Union for Conservation of Nature) and WWF (World Wildlife Fund) zouden pogingen tot international bescherming van het leven onder water actief moeten steunen; The Eurocean (The Ass. Européenne Oceaniques) behoren ook bereid te zijn het plan te steunen; experts op het gebied van onderwater milieubeheer zouden een onderzoek dienen ter hand te nemen en een uitgewerkt plan te ontwerpen; de industrieën die werkzaam zijn op dit gebied zouden hun aandeel moeten bijdragen; de organisaties van onderwater-enthousiasten over de gehele wereld moeten hun kennis te beschikking stellen; een kleine werkgroep moet worden samengesteld; en een ‘pilot plant’ moet worden opgericht, dat zou moeten werken volgens de strikte vast te stellen regels.
Het gesprek met de Prins was zeer positief en gaf de heer Steensma moed om met zijn plan door te gaan.
Tijdje stil
Een tijd was het stil op Bonaire, maar dat betekent niet dat er niet werd gewerkt in Nederland. Contacten vast te leggen met internationale organisaties kost tijd, veel tijd. Doch eind november 1976 kon de heer Steensma aan minister Miguel Pourier berichten dat een werkgroep voor de Bonaire Pilotplant was gevormd bestaande uit mevr. drs. L. van der Steen, drs. Tom van ’t Hof en nog vier personen. Voorzitter was de heer Steensma. De eerste taak van deze groep was documentatie en informatie te verkrijgen betreffende reeds bestaande projecten, overal ter wereld.
Op zondag 12 december 1976 kreeg ik een uitnodiging te lunchen met de heren Dessau en dr. Cardel uit Venezuela. Dessau heeft hier een huis en ik had met hem gesproken over het memorandum. Hij kwam dikwijls hier. Zwom en dook veel en heeft prachtige dias van koralen en vissen gemaakt. Cardel was de vertegenwoordiger van het Wereld Natuurfonds in Venezuela. Een Prof Benavides is dit in Peru. Hij was van plan naar Caracas te komen, doch hij kon geen visum krijgen voor Venezuela. Ik heb beide heren een kopie van het memorandum gegeven en uitgenodigd naar Bonaire te komen voor de werkbijeenkomst, die spoedig te Bonaire zou plaatsvinden.
Dr. Cardel stelde voor dat de heer Steensma eerst een bezoek aan Peru zou brengen voor hij naar Bonaire zou komen.
Verscheidene personen zochten contact en ik zond die correspondentie door naar Nederland. De heer Steensma deelde mij mede dat hij omstreeks 20 maart naar hier zou komen en op de terugreis een bezoek aan Miami wilde brengen om daar het Pennekamp Coral Reef Park te bekijken. Intussen bracht Steensma de gehele Europese Wild Life Wereld in beroering door een Progress Report rond te zenden over de ‘Modelboerderij te Bonaire’. Het rapport werd hier gekopieerd en rondgezonden.
Om kort te gaan, ik vroeg aan minister Pourier wanneer hem de bijeekomst te Bonaire zou schikken en naar Nederland zond ik een lijst van 25 namen die ik voorstelde uit te nodigen.
De bijeenkomst vond plaats op zaterdag 26 maart in het restaurant China Garden.
Aanwezig waren onder anderen minister Pourier, gezaghebber A. R. W. Sint Jago en verder iedereen die van belang was voor de verwezelijking van de plannen va de heer Steensma.
Manager
In mei 1977 kwam het probleem van een (goede) manager voor het Bonaire Marine Park op de proppen. Waar haal je iemand vandaan die voor zo’n baan geschikt is? In mei van dat jaar kon Steensma vertellen dat hij van Prins Bernhard had vernomen dat wij stevig op het begrotingslijstje stonden van het WNF.
Op 29 december deelde dr. J. H. Westermann mede dat het WNF een bedrag van 275.000 à 300.000 gulden wilde toezeggen, zodat het project gedurende twee à drie jaren kon worden uitgevoerd.
In januari 1978 kwam een lichtstraal in de vorm van een brief van drs. Tom van ’t Hof, die mededeelde in aanmerking te willen komen voor de job van fulltime manager van het Bonaire Marine Park.
Met de medewerking van de Nederlandse regering werd Tom van ’t Hof aangenomen.
Als assistent en toekomstig opvolger, kwam later drs. Eric Newton. Van ’t Hof begon op 1 mei zijn werkzaamheden te Bonaire. In het kantoor van de Handelmaatschappij Kralendijk werd een bureau ter beschikking gesteld, voorzien van alle gemakken. Dat heeft drie jaren geduurd. Hoeveel bezoekers de deur van ons kantoor zijn gepasseerd? Honderden.
Tom van’t Hof heeft prachtig werk verricht. Bopex, de Technische School en anderen hebben uitmuntend geholpen. Langs de gehele westkust en rond Klein Bonaire werden ankerplaatsen geplaatst. Steensma assisteerde actief op een van die tochten. Verscheidene koraaltuinen werden voorlopig tot gesloten gebied verklaard.
Aan de scubadiver organisties werden voortdurend inlichtingen verstrekt en aan de voorschriftenhebben zij prompt de hand gehouden.
Landhuis Karpata
De bedoeling was dat het landhuis van de Plantage Karpata zou worden gerestaureerd en dat daar het centrum zou worden gevestigd van het Bonaire Marine Park.
De restauratie, bekostigd door de Nederlandse regering, kwam in1982 gereed.
Op zaterdag 12 juni 1982 werd Karpata officieël geopend en werd de sleutel door de gezaghebber overgedragen aan de heer R. P. Saleh, voorzitter van Stinapa Bonaire. Verscheidene sprekers voerden het woord. De naam van Carel C. Steensma, die het iniatief nam voor het Bonaire Marine Park en aan wie het te danken is dat het tenslotte tot stand kwam en een succes werd, werd niet genoemd.
Ik schreef ter gelegenheid van het overlijden van gouverneur Cola Debrot:
‘dat zijn naam en de namen van anderen spoedig in de nevelen zullen verdwijnen’.
Bij Carel Steensma gebeurde dat nog sneller. Maar het werk van Carel Steensma blijft. Het Bonaire Underwater Park, een van de mooiste koraalgebieden van het Caribisch gebied, is gered. Dat het nog juist op tijd tot stand kwam, bewijst het aantal scubadivers, die thans van de tuinen kunnen genieten en kunnen blijven genieten. Gelukkig zien zij het belang van de vastgestelde regels in, in hun belang en in het belang van degenen die na hen komen. In 1980 vonden er 4.683 georganiseerde duikingen plaats.
In 1981 waren het er 68.331. En het bezoek blijft stijgen. Wanneer Europa ons park ontdekt en de passageprijzen voor hen betaalbaar worden, zal deze sport een ongekende vlucht nemen.
