Door prof. dr. F.B.M. Kunneman
Begin november 2017 vond er op Curaçao een boeiend tweedaags congres plaats over ‘Accountancy en IT’. Honderdtachtig accountants uit de Dutch Caribbean discussieerden met elkaar over de toekomst van hun vak in het IT-tijdperk. 
Onderwerpen zoals blockchain, datamining en bestrijding van elektronische fraude kwamen allemaal aan bod. Ikzelf vond de snel veranderende toekomst van de accountancy het meest interessante onderwerp. Daar krijgen alle bestuurders en toezichthouders van ondernemingen vandaag de dag al mee te maken. Kort gezegd verschuift voor accountants en hun cliënten de komende jaren de focus van het verzorgen van jaarrekeningen (nu nog een wettelijke opdracht) naar het verlenen van hoogwaardige dienstverlening vanuit een bedrijfs-financieel perspectief. Immers, die jaarrekeningen worden binnenkort via blockchain opgemaakt. Dat kan straks iedereen, gewoon via een app op je telefoon.
Accountants zijn ook mensen, net als notarissen. En mensen houden niet van veranderingen. In Nederland hebben in de jaren na 2000 veel notarissen grandioos de boot gemist, doordat ze zich onvoldoende snel aanpasten aan het verplichte loslaten van de vaste en lucratieve tarieven en aan de nieuwe spelers op de markt (de ‘Hema-notaris’, een overdrachtsakte als product tussen de rookworst en het ondergoed). Vele ooit welgestelde notarissen gingen failliet. Als de accountants niet oppassen staat hun hetzelfde lot te wachten. Hoe kunt u als bestuurder of commissaris uw accountant helpen te overleven en tegelijkertijd de kosten voor de controle terugbrengen? Dat kan uitsluitend door bewuster om te gaan met de relatie met uw accountant.
Op de eerste plaats de tarieven. Er komt in de nabije toekomst snel een verschil tussen hoogwaardig en laagwaardig accountantswerk. U moet geen hoge tarieven willen betalen voor wat eigenlijk laagwaardig werk is. Dat betekent dat het bestuur en eventueel de Raad van Commissarissen aan de accountant transparante offertes moet vragen en per saldo lagere tarieven. Accountants moeten er, net als alle andere professionele dienstverleners, aan wennen dat ze in de huidige tijd beter werk voor minder geld moeten gaan leveren.
Op de tweede plaats moet u zelf in de driver’s seat gaan zitten wat betreft vorm en inhoud van de managementletter. Tegenwoordig krijgen alle grotere bedrijven na de zogenaamde interim-controle een managementletter van hun accountant. In de managementletter brengt de accountant een aantal zaken onder de aandacht bij directie en Raad van Commissarissen. In mijn ervaring verschilt de inhoud en diepgang van de managementletter enorm, naar gelang hoe de pet staat van de voor de interim-controle verantwoordelijke partner. De een volstaat met slechts een paar punten, de ander heeft een lijst van twintig pagina’s. De managementletter behoort ook voor de Raad van Commissarissen een nuttig beeld te geven van een deskundig buitenstaander. Voorwaarde is dan wel dat er van tevoren serieus overleg plaatsvindt tussen bestuur, Raad van Commissarissen en de accountant over vorm en inhoud van de managementletter. Is de accountant voldoende op de hoogte van de bijzonderheden van het bedrijf en de bedrijfstak? Kent hij of zij de specifieke risico’s? Wat zijn de zaken die volgens de Raad van Commissarissen bijzondere externe aandacht behoeven? Bespreek dat van tevoren en beschouw de managementletter niet als iets wat uit de hemel komt neerdalen. U betaalt er veel geld voor en u mag er eisen aan stellen.
Op de derde plaats moet u als bestuurder en commissaris de tijd nemen om periodiek (liefst een of tweemaal per jaar) met de accountant te bespreken wat goed gaat en wat niet goed gaat, zowel in het bedrijf als in de kwaliteit van de geleverde dienstverlening. Inzicht in de financiële ingewanden van het bedrijf is zowel voor het bestuur als voor de Raad van Commissarissen een van de belangrijkste verantwoordelijkheden. Een levendige en actieve relatie met uw accountant is daarvoor onontbeerlijk. In een ideale situatie is uw accountant mede uw klankbord voor alle financiële aangelegenheden in uw bedrijf.
En die accountant? Die is blij met uw aandacht en interesse. Hij of zij wordt scherper en kan daardoor het werk beter doen. En leert en passant ook een beter product leveren voor minder geld.
Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar Corporate Governance aan de UoC. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.
