Analyse

Grootste of niet, de VVD kan haar wens Curaçao, Aruba en Sint Maarten het Koninkrijk uit te duwen voorlopig in de ijskast parkeren.
Dat is een van de conclusies die kan worden verbonden aan de uitslag van de Tweede Kamerverkiezing. Die hoeft vanuit Caribisch standpunt bekeken om meerdere redenen niet ongunstig uit te pakken voor de verhoudingen tussen de vier landen en evenmin voor de wijze waarop politiek Den Haag met Bonaire, Sint Eustatius en Saba omspringt.
De liberalen van premier Mark Rutte zullen voor de vorming van een kabinet niet om het CDA en D66 heen kunnen. Die partijen voelen er helemaal niets voor om aan de huidige staatkundige verhoudingen te sleutelen; tenzij een van de Caribische landen zelf besluit het Koninkrijk te verlaten, maar daar moet dan wel een meerderheid van de bevolking zich voor uitspreken. Van het plan van de VVD en de SP om het Statuut bij het afval te zetten en het Koninkrijk om te vormen tot een vrijblijvend gemenebest zal in elk geval in de komende regeertermijn evenmin iets terechtkomen.
En aan hun voorstel om bij de dekolonisatiecommissie van de Verenigde Naties te rade te gaan hoe de landen naar de uitgang van het Koninkrijk kunnen worden ‘geholpen’ zal ook al geen uitvoering worden gegeven als het CDA en D66 gaan meeregeren. De VVD kan bovendien een nieuwe poging om een toelatings-/vestigingsregeling (een ‘Bosmanwet 2.0’) ingevoerd te krijgen op haar buik schrijven. Hoewel de christendemocraten een voorstander zijn van een Koninkrijksbrede regeling voor het personenverkeer tussen de vier landen is het ongedeeld Nederlanderschap voor D66 heilig.
Voor Caribisch Nederland gloort er hoop. De BES-eilanden zijn door de kabinetten Rutte I en II stiefmoederlijk bedeeld met alle schrijnende gevolgen van dien. Het steeds weer aangevoerde excuus dat het crisistijd was gaat niet meer op nu de Nederlandse begroting ruimte biedt om vele miljarden extra te besteden. Er is niet meer dan een minimale fractie daarvan nodig om op Bonaire, Statia en Saba een einde te maken aan de om zich heen grijpende armoede, voor voldoende sociale huurwoningen te zorgen, de infrastructuur op orde te brengen en de economie aan te jagen.
Dat zal overigens niet vanzelf gaan. Daarvoor is vanuit de eilandbesturen een krachtige, goed geregisseerde lobby nodig, door nog voordat het regeerprogramma in elkaar wordt getimmerd in Den Haag een overtuigend onderbouwd prioriteitenlijstje te bepleiten. Alleen al in dat licht bezien is het onhandig dat zo weinig eilandbewoners hebben gestemd. Het bedroevend lage opkomstpercentage (22 procent) maakt de positie van de BES-Bestuurscolleges er bij de onderhandelingen niet sterker op.
De grootste winst kan bij het verdelen van de portefeuilles in het kabinet worden binnengehaald. D66 heeft aangekondigd een aparte staatssecretaris voor Koninkrijksrelaties te willen die zich met niets anders hoeft bezig te houden en dus alle aandacht en energie aan de relatie met de eilanden kan besteden. Het is een post die de democraten graag zullen claimen, maar niet uitgesloten is dat het CDA er met een beroep op de ‘oudste rechten’ ook aanspraak op zal willen maken.
Bepalender dan de partij is bij het koninkrijksdossier de persoon. Wordt het, om met D66-leider Alexander Pechtold te spreken, iemand die er lol in heeft, maar ook over inlevingsvermogen beschikt, zich er bewust van is dat Haagse oplossingen niet per definitie zaligmakend zijn, bereid is te luisteren en zich realiseert dat er hard aan moet worden gewerkt om het onder het kabinet-Rutte II afgebroken vertrouwen terug te winnen, dan komt het goed.
Het zal nog wel even duren voor we weten wie het stokje van vertrekkend BZK-minister Ronald Plasterk (PvdA) overneemt. Er wordt rekening gehouden met een ingewikkelde en daardoor lange formatie. VVD, CDA en D66 (samen goed voor 71 zetels; en dus net niet genoeg voor de helft plus een) hebben ten minste één andere partij nodig om zowel in de Tweede als de Eerste Kamer het comfort van een meerderheid te hebben. Neutraal bekeken zou de PvdA (9) er prima bij passen, maar die partij hangt door het recordverlies van 29 zetels groggy in de touwen en heeft het de komende tijd druk met de wonden te likken.
Met GroenLinks (14), de grootste winnaar, lijken de programmatische verschillen vooral voor VVD en CDA moeilijk te overbruggen. Met de PVV (20) wil niemand in zee en de SP (14) heeft vooraf de VVD uitgesloten. En dus wordt er gekeken naar de ChristenUnie die met haar 5 zetels voor de krapst mogelijke meerderheid kan zorgen. Dat is een wankele basis, maar werkbare alternatieven lijken niet in zicht. Wellicht dat de formatie lang genoeg duurt om de PvdA weer tot jaar positieven te laten komen en aan boord te halen.
Ruim voor de beëdiging van de nieuwe regeringsploeg komen we al wel de nieuwe samenstelling van de vaste Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties te weten: op 12 april vergadert zij voor het eerst. De fracties verdelen de komende weken de woordvoerderschappen. Door de vernedering van de PvdA verdwijnen Roelof van Laar en commissievoorzitter Jeroen Recourt, tenzij ze voldoende voorkeursstemmen hebben gekregen, maar die kans lijkt gering. Hun vertrek pleit ervoor dat de goed ingevoerde André Bosman (VVD) en Ronald van Raak (SP) deel uit blijven maken van de commissie. Temeer daar D66-voorman Pechtold de commissie verlaat om minister te worden. D66 zal vermoedelijk Antje Diertens, die persoonlijk campagne heeft gevoerd op de eilanden, als zijn vervanger aanwijzen. Dankzij de zetelwinst kan CDA’er Mustafa Amhaouch zich meer dan de afgelopen periode manifesteren. Hetzelfde geldt voor Liesbeth van Tongeren van GroenLinks. Bij de PVV heeft Sietse Fritsma zich met gemak gehandhaafd, maar die heeft zich al tijden niet meer laten zien in de commissie.
Ten slotte: Artikel 1 met lijsttrekker Sylvana Simons, Glenn Helberg als lijstduwer en veel Antilliaans/Arubaanse sympathisanten heeft geen zetel weten te bemachtigen. Ook de in het gehele Koninkrijk roemruchte ex-PVV’er Hero Brinkman heeft zijn tweede poging een comeback te maken zien mislukken.

analyse


Het Antilliaans Dagblad is de enige lokale Nederlandstalige ochtendkrant van Curaçao, Bonaire en Aruba. Op Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba, alsmede in Nederland en andere landen is een online-abonnement eenvoudig mogelijk via online.ad.cw

antdagblad-logo


Print-abonnee worden of voor meer algemene informatie? Stuur dan een mail naar [email protected]. Met naam, adres en telefoonnummer. Abonnementsprijs is ANG 35,00 inclusief OB per kalendermaand. Print-abonneren is alleen mogelijk op Curaçao.