Analyse
Nu zelfs minister Henk Kamp (VVD) er niet meer onderuit kan toe te geven dat de directie en bestuurders van het Water- en Energiebedrijf Bonaire (WEB) valselijk zijn beschuldigd van fraude, diefstal en corruptie, dient zich een prangende vraag aan: wat heeft deze bewindsman, die zichzelf voorstaat op zijn onkreukbaarheid, bezield om zonder dat daar enige aanleiding voor was de reputatie van de betrokkenen onder wie oud-gezaghebber Richard Hart publiekelijk door het slijk te halen? Heeft Kamp dan zo’n groot trauma overgehouden aan de jaren dat hij als BES-commissaris, al was het uit vrije wil, naar het eiland was verbannen? Feit is dat zodra het Caribisch deel van het Koninkrijk in politiek Den Haag ter sprake komt hij het niet kan laten om weinig vleiende opmerkingen te maken over lokale politici en bestuurders.
Een andere optie: Kamp heeft wat te verbergen uit zijn tijd op Bonaire, maar dat is speculeren. Waarover geen twijfel bestaat, is dat hij eigenhandig sturing heeft gegeven aan het onderzoek naar, zoals nu is gebleken, een niet-bestaand ‘WEB-gate’. Het verbaasde destijds velen dat hij zo gretig de regie naar zich toe haalde toen toenmalig gezaghebber Lydia Emerencia in haar obsessieve jacht op vermeende integriteitsschenders het vizier richtte op de aanbesteding door WEB van de wind- en biodieselcentrale bij Punt Vierkant. Kamp, toch bepaald niet de gulste bewindspersoon in Den Haag, bood aan het een paar ton kostende onderzoek voor zijn rekening te nemen. De opdracht gunde hij aan het Amsterdamse bureau SEO dat in die tijd werd geleid door - toeval of niet - een goede bekende van hem: prof. dr. Barbara Baarsma.
De keuze voor SEO deed ook om andere redenen de wenkbrauwen fronsen: het wetenschappelijk bureau lag immers onder vuur omdat het rapporten naar de door opdrachtgevers gewenste conclusie toe zou hebben geschreven. Maar het werd allemaal nog veel merkwaardiger toen opeens ene Ludo van Halderen op Bonaire opdook om namens SEO de veronderstelde misstanden bij WEB in kaart te brengen. De met een oprotpremie van anderhalf miljoen euro door Nuon geloosde Van Halderen was door bevriende VVD-coryfeeën prestigieuze commissariaten toegespeeld bij Econcern en de Rabobank. Uitgerekend de twee bedrijven die een hoofdrol speelden bij het faillissement van Ecopower Bonaire, de ontwikkelaar en exploitant van de nieuwe energiecentrale. Kamp sloeg de waarschuwing dat er sprake was van een dubbele vorm van belangenverstrengeling in de wind.
Het rapport dat Van Halderen - met het goedkeurende stempel van SEO erop - in december 2013 opleverde, deed heel wat stof opwaaien: WEB-bestuurders hadden tijdens de bouw tien miljoen in hun zak gestoken, maar vermoedelijk nog veel meer want ook bij de aanbesteding was er gesjoemeld. De stof was nog niet neergedaald of hoogleraar Albert Koers en curator Louis Deterink van Ecopower maakten gehakt van het rapport. Van Halderen had verzuimd voor de hand liggende bronnen te raadplegen en simpel via het internet te traceren documenten over het hoofd gezien. De streken van het aalgladde verkoopteam van Econcern en de schimmige rol van de Rabobank waren zelfs geheel buiten beeld gehouden. Ook de betrokkenheid van toenmalig BES-commissaris Kamp bleef onbesproken.
Prof. Koers concludeerde dat de gelegenheidsonderzoeker naar een uitkomst had geredeneerd die kennelijk vooraf al vast stond. Opnieuw negeerde Kamp de kritiek. Hij deed zelfs nog een forse schep bovenop de beschuldigingen met de aankondiging naar het Openbaar Ministerie te stappen zodat de van fraude, stelen en corruptie verdachte WEB-bestuurders strafrechtelijk zouden worden vervolgd. Hij gaf boven de landsadvocaat opdracht op zoek te gaan naar de verdwenen tien miljoen dollar.
De uitkomsten van het buitengewoon grondige speurwerk van de onafhankelijke forensische accountants moeten hem zwaar op de maag liggen. De minister deed er maar liefst drie maanden over om het rapport met de voor hem pijnlijke bevindingen vrij te geven: er is bij WEB geen geld achterover gedrukt en ook de aanbesteding was niet de vermoede draaikolk van corruptie geweest. Kamp probeert in de brief die hij maandag samen met het rapport naar de Tweede Kamer stuurde het gezichtsverlies wanhopig te beperken door te benadrukken dat de WEB-leiding mogelijk wel aansprakelijk gesteld zou kunnen worden omdat zij een ‘majeure beslissing’ heeft genomen zonder zich van ‘voldoende advies te laten voorzien’. De bewindsman vergeet erbij te vermelden dat bestuurders alleen kunnen worden aangesproken als er schade is aangericht, maar dat is - zo heeft de landsadvocaat ondubbelzinnig aangetoond - niet het geval. Integendeel, zonder de bouw van de wind- en biodieselcentrale zou de energievoorziening op Bonaire niet duurzaam en niet betrouwbaar zijn, maar waarschijnlijk wel een stuk duurder. Daarover rept Kamp met geen woord. Excuses hoeven van deze minister al helemaal niet te worden verwacht.
Nog even terug naar Van Halderen: de curatoren van Econcern hebben tegen hem en andere commissarissen onder wie - ook VVD - Ed Nijpels een miljoenenclaim lopen omdat zij in strijd met de good governanceregels hun toezichthoudende taak zouden hebben veronachtzaamd. En om het nog curieuzer te maken: de eerder genoemde prof.dr. Baarsma is onlangs in dienst getreden van de Rabobank....
De Kamercommissie voor Economische Zaken bepaalt volgende week of zij een debat wil met de bewindsman. Een logisch vervolg zou zijn als de commissie besluit de lichtzinnige handelwijze van Kamp & friends onder de loep te nemen. Het valt hem namelijk persoonlijk aan te rekenen dat de directbetrokkenen en met hen de gehele Bonairiaanse samenleving schade is toegebracht. De minister had er beter aan gedaan zich in de nadagen van zijn politieke loopbaan bij zijn leest te hebben gehouden door bij te dragen aan de economische ontwikkeling van Bonaire in plaats van het vooroordeel te voeden dat het Caribisch deel van het Koninkrijk één groot corrupt boevennest is.